Theo RFI, đúng như dự liệu, vấn đề căng thẳng trên Biển Đông đã được đề cập đến tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á mở ra hôm 13/11/2014 tại thủ đô Myanmar, tập hợp lãnh đạo 18 nước.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã không ngần ngại đi thẳng vào vấn đề này. Trước các lãnh đạo khác, ông Narendra Modi cho rằng: "Trong một thế giới toàn cầu hóa và phụ thuộc lẫn nhau, không có lựa chọn nào khác là tuân theo luật pháp và chuẩn mực quốc tế. Điều này cũng áp dụng cho an ninh hàng hải. Vì lý do đó, tại Biển Đông cũng thế, tuân thủ luật pháp và chuẩn mực quốc tế là điều quan trọng đối với hòa bình và ổn định".

Đối với Thủ tướng Ấn Độ, việc tôn trọng luật lệ quốc tế "cũng bao gồm Công ước Liên hiệp quốc năm 1982 về Luật Biển" mà theo ông nên là cơ sở để giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.

"Để duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông, tất cả các bên cần tuân thủ quy tắc và luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982. Chúng tôi cũng hy vọng rằng các bên có thể thực hiện thành công các nguyên tắc trong Tuyên bố chung về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC) ký giữa ASEAN và Trung Quốc năm 2002, và COC sẽ sớm được ký kết trên cơ sở đồng thuận." Thủ tướng Modi nhấn mạnh.

Ấn Độ và các nước ASEAN đều mong muốn tăng cường hợp tác song phương trong việc thúc đẩy sự cân bằng, hòa bình và ổn định trong khu vực. Mặc dù Thủ tướng Narendra Modi không chỉ đích danh nước nào, nhưng hầu hết các ý kiến của ông có thể xem như như nhắm vào Trung Quốc, Deccan Chronicle bình luận.

Theo các nhà quan sát, thái độ mạnh dạn của đương kim Thủ tướng Ấn Độ Modi hoàn toàn tương phản với quan điểm dè dặt cố hữu của những người tiền nhiệm của ông tại New Delhi.

Thái độ này tuy nhiên đã được dự báo từ chuyến công du nước Mỹ vừa qua, khi Thủ tướng Ấn Độ sẵn sàng nêu đích danh Biển Đông là một vấn đề cần quan tâm trong bản Thông cáo chung Mỹ-Ấn.

Tranh chấp Biển Đông cũng đã được tân Tổng thống Indonesia Jokowi nêu lên tại diễn đàn Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á. Tân Tổng thống Indonesia đã nhắc lại lập trường của Jakarta theo đó các bên tranh chấp cần nghiêm túc thực thi bản Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông DOC và nhanh chóng đúc kết bản Quy tắc Ứng xử COC càng sớm càng tốt.

Cùng ngày, sau khi thảo luận và thống nhất các nội dung quan trọng, Chủ tịch Cấp cao ASEAN 25 đã ra tuyên bố về biển Đông.

“Chúng tôi tiếp tục nhấn mạnh các nguyên tắc như được nêu trong Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), Tuyên bố Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về biển Đông, Tuyên bố chung của Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 15 về kỷ niệm 10 năm Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và các Tuyên bố liên quan của ASEAN được thông qua tại dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 24”.

Đáng chú ý, trong tuyên bố của Chủ tịch ASEAN 25 có nhấn mạnh “Chúng tôi tiếp tục quan ngại về tình hình trên Biển Đông. Chúng tôi tái khẳng định các cam kết chung về bảo đảm giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, không đe dọa hay sử dụng vũ lực, thực hiện kiềm chế và không được có các hoạt động gây phức tạp thêm tình hình, hay mở rộng gia tăng căng thẳng trong khu vực”.

Phương Anh (TH)