Nhà công vụ tại Hoàng Cầu

“Luật ban hành là phải thực thi, những người thực thi luật phải dám làm và làm cương quyết. Ngoài các trường hợp tự nguyện trả, nếu có tình trạng chây ì, cố tình không trả đương nhiên bộ sẽ cưỡng chế” - Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam khẳng định. Theo ông Nam, việc các cán bộ nghỉ hưu lâu nhưng chưa trả lại nhà ở công vụ là hệ lụy của cái nếp trước đây. Từ đầu khi giao nhà công vụ, đơn vị quản lý là Văn phòng Chính phủ đã không nêu thời hạn cán bộ phải trả nhà.

Đến tháng 1-2014, khi tiếp quản toàn bộ số nhà công vụ tại Hoàng Cầu, Bộ Xây dựng đã ban hành thông tư 01 quy định việc thu hồi nhà công vụ, trong đó quy định rõ năm trường hợp bị thu hồi nhà gồm: người thuê nhà nghỉ hưu hoặc hết tiêu chuẩn được thuê nhà, người thuê nhà chuyển công tác đến địa phương khác, người thuê nhà có nhu cầu trả lại nhà, người đang thuê nhà đã qua đời, người thuê nhà sử dụng sai mục đích hoặc không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của người thuê mà cơ quan quản lý nhà ở công vụ có quyết định xử lý thu hồi.

Tiếp đó, bộ đã tiến hành họp vận động các hộ dân thực hiện theo quy định. Đến nay, theo ông Nam, Bộ Xây dựng đã thu hồi được trên 10 nhà công vụ, số còn lại đang có người ở được áp dụng theo phương thức quản lý mới - từ “quản lý hành chính” sang “giao dịch dân sự”.

Theo đó, nhà ở có các doanh nghiệp (là đơn vị thành viên của Tổng công ty Phát triển nhà và đô thị và Tổng công ty Đầu tư phát triển hạ tầng đô thị) quản lý, vận hành, người dân phải ký hợp đồng thuê có thời hạn, phải đóng phí thuê, phí điện, nước, phí trông giữ xe. Kinh phí thu về được dùng để cải tạo, tu bổ nhà, duy trì bộ máy vận hành...

Ông Nam khẳng định việc thu hồi nhà sẽ được tiến hành theo lộ trình thực tế. Còn lại những trường hợp cán bộ đã mất hoặc nghỉ hưu nhưng không trả lại mà khóa cửa hoặc cho người nhà ở, bộ sẽ kiên quyết thu hồi. Việc này sẽ được tiến hành trong năm 2014 và đầu năm 2015.

Quá nhiều đầu mối và quản lý lỏng lẻo là nguyên nhân tình trạng tham nhũng nhà công vụ. Các đại biểu Quốc hội kiến nghị một số giải pháp xử lý tình trạng này. Ông Trần Ngọc Vinh (phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng) đề nghị cưỡng chế những người không chịu trả nhà công vụ. 

Ông Vinh phân tích: "Luật nhà ở (sửa đổi) đã tiếp thu triệt để ý kiến của đại biểu Quốc hội, đặc biệt là quy định về nhà công vụ. Theo luật mới, các đối tượng thuộc diện được ở nhà công vụ đã bị thu hẹp rất nhiều. Tôi đề nghị tới đây khi xây dựng các văn bản dưới luật, Chính phủ và Bộ Xây dựng phải hướng dẫn rất cụ thể. Người không đúng đối tượng thì kiên quyết không phân, giao nhà công vụ. Người thuộc diện được ở nhà công vụ nhưng khi không còn làm nhiệm vụ nữa phải trả lại nhà, nếu không trả phải tổ chức cưỡng chế. Việc quản lý lỏng lẻo đã làm nảy sinh tình trạng tham nhũng nhà công vụ. một số nhà công vụ đã bị hóa giá, cán bộ, lãnh đạo đến ở nhà công vụ ấy rồi xin mua luôn với giá “bèo”, có trường hợp hưởng chênh lệch hàng chục tỉ đồng, gây bức xúc và bất bình trong dư luận cũng như trong đội ngũ cán bộ, công chức. Vì vậy, sau Bộ Xây dựng, tất cả cơ quan khác cần rà soát và công khai, minh bạch tình trạng sử dụng nhà công vụ hiện nay để nhân dân được rõ". 

Người trong cuộc nói gì?

Những người đang ở nhà công vụ, dù đã hết tiêu chuẩn, có nhiều lý do để biện giải. Nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Văn Đức bảo rằng: “đến giờ này chưa thấy cơ quan nào đưa cho tôi quyết định thu hồi lại nhà, cũng chưa có ai ở cơ quan nhà nước lên tiếng đòi nhà, và nhiều nhà công vụ cũng không ai đòi”. Ông Đức còn nói thêm: “Tôi cũng đồng ý nguyên tắc nhà công vụ là phải trả, nhưng bây giờ trả cho ai”.

Bà Đặng Huỳnh Mai, nguyên thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào Tạo đưa ra cơ chế chưa rõ ràng về nhà công vụ nên chưa thể trả lại. Bà Mai còn nói rằng, nhiều người sau khi nghỉ hưu trả nhà công vụ là do được cấp đất, cấp nhà; và bà đòi hỏi phải được nhìn nhận những hy sinh, đóng góp cho đất nước.

Có vị khác thì bảo rằng: do chưa có nhà, nên chưa trả lại nhà công vụ; khi nào có nhà sẽ trả lại ngay. Tuy vậy, cũng có vị khẳng định: nếu Bộ Xây dựng có quyết định thu hồi lại nhà công vụ sẽ trả ngay. Khẳng khái như nguyên Bộ trưởng Y tế Trần Chí Liêm có lẽ là hiếm khi ông nói rằng, 1- 2 năm nữa, hết nhiệm vụ nhà nước giao, ông sẽ trả lại nhà công vụ chứ không cần ai nhắc nhở.

Lý do thì có rất nhiều, tuy nhiên chiếu theo Thông tư số 01/2014/TT-BXD của Bộ Xây dựng ban hành ngày 16/1/2014, có hiệu lực từ ngày 6/3/2014, một trong những điều kiện để thu hồi lại nhà công vụ là: Người thuê nhà nghỉ hưu hoặc hết tiêu chuẩn được thuê nhà ở công vụ. Thông tư nói trên cũng nói rất rõ về quy trình thu hồi nhà công vụ rằng: trên cơ sở Tờ trình đề nghị của cơ quan quản lý nhà ở công vụ, cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà ở công vụ xem xét, nếu đủ điều kiện thu hồi thì ban hành Quyết định thu hồi nhà ở công vụ. Việc thu hồi này phải hoàn tất không quá 90 ngày từ ngày Quyết định thu hồi được ban hành. Trong trường hợp không thể thu hồi thì phải cưỡng chế, và việc cưỡng chế cũng không quá 60 ngày kể từ ngày ban hành quyết định.

Tuy nhiên, tình trạng chây ì trong việc giao trả nhà công vụ vẫn tồn tại như một… “nợ xấu”. Trách nhiệm và tính quyết liệt của các cơ quan quản lý nhà công vụ cũng cần phải được đặt ra như một nguyên nhân chủ yếu. Các cơ quan quản lý nhà công vụ còn nể nang những quan chức về hưu, hay những quan chức về hưu lợi dụng sự nể nang này để từ từ biến nhà công vụ thành nhà tư? Hay tính tuân thủ pháp luật của các cơ quan quản lý và mọi người còn chưa được nâng cao? Đó cũng là những nguyên nhân xã hội cần phải được làm rõ... Tình trạng chây ì, không chịu giao trả nhà công vụ đã khiến dư luận đặt ra một câu hỏi: tại sao thu hồi nhà đất của dân vì lợi ích chung thì dễ, mà thu hồi nhà công vụ của các quan chức, cũng chỉ vì lợi ích chung, lại khó đến thế?

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Tuổi trẻ, Công lý)