Kỳ 1: Cuộc sống nhọc nhằn của những người phụ nữ "phu heo" 

Nghề có một không hai

Khi mà sương đêm vẫn còn mờ mờ ảo ảo, không gian yên ắng và mọi người vẫn còn chìm trong giấc ngủ thì cũng là lúc những người phụ nữ làm nghề bế heo lục đục dậy để bắt đầu một ngày mưu sinh.Hành trang họ “đèo bòng” là một chiếc nón cời, một bộ đồ đã sờn đôi vai và một đôi dép nhựa cùng một ca nước chè xanh.Chợ đầu mối heo nằm sát quốc lộ 1A gần cầu Bà Rén, phiên chợ bắt đầu từ khoảng gần 5h và kết thúc vào khoảng gần 11h sáng. Cái chợ này đã tồn tại ở đây tính đến nay đã ngót 50 năm rồi và dù trời mưa hay nắng thì phiên chợ vẫn cứ diễn ra.

Chợ heo Bà Rén, Quảng Nam

Thật ra lúc nghề bế heo thuê này chưa ra đời, mỗi lần cân heo giống là một lần khó khăn vì nhốt heo vào rọ hay trói để cân sẽ làm heo bị trầy xước, mất giá. Đồng thời, bán xong mà còn khiêng heo cho khách thì rất mất thời gian. Chính vì thế, chỉ có cách thuê người "bế heo" để cân và khiêng heo cho khách là dễ dàng và thuận lợi nhất. Từ đó, cái nghề bồng heo thuê tại đây đã dần hình thành và phổ biến rộng rãi.

Từ rất sớm khu chợ đã khá ồn ào, người mua kẻ bán đã tấp nập gọi nhau, trao đổi í ới, tiếng cười đùa của những thương lái phá tan màn sương tĩnh mịch buổi sớm mai. Hầu hết những người buôn bán heo ở đây đến từ các huyện như Duy Xuyên, Thăng Bình, Quế sơn của tỉnh Quảng Nam.Mỗi khi những chuyến xe chở heo tập kết về chợ, những chị “phu heo” lại chạy thật nhanh ra khiêng từng rọ heo to đặt xuống đất. Sau đó, họ cần mẫn đưa hai tay vào rọ rồi lồng xuống bụng heo để bế heo vào người di chuyển sang những rọ heo to hơn để chờ đến giờ đưa đi. Có những rọ heo nặng đến hơn 1 tạ nhưng những người phụ nữ vẫn cố gắng khiêng, một người kiêng không được thì 2 người xúm vào khiêng xuống, thậm chí phải di chuyển một đoạn xa.

Chính vì công việc nặng nhọc như vậy nên cánh thương lái thường chọn những phụ nữ khỏe mạnh, nhanh nhẹn. Khi chỉ phải bế heo lên xuống, các chị cũng có công việc là bế heo để cân cho gia chủ, kết quả cân được họ sẽ trừ đi trọng lượng cơ thể của người bế heo, còn lại là trọng lượng thực tế của con heo. Việc kiếm đồng tiền từ việc bế heo thuê có thể nói rất nặng nhọc, bằng  chĩnh những giọt mồ hôi, giọt nước mắt và công sức của mình, thế nhưng mỗi heo họ chỉ kiếm được từ 1.000 đến 2.000 đồng.

Những con người lam lũ

Như vậy trung bình mỗi ngày thu nhập của các chị được khoảng 30.000- 50.000 đồng. Theo những người làm nghề này, ngày trước có hẳn một đội “bế heo thuê” và đa phần là phụ nữ tuổi từ 35- 45 bởi những chị em chưa đạt độ tuổi này sẽ không có độ chín chắn, vốn sống và kinh nghiệm để bế heo.Người làm nghề này không yêu cầu trình độ, sự khéo léo nhưng đòi hỏi phải có sự yêu nghề và nhẫn nại, cẩn trọng, chịu khó vì suốt ngày phải tiếp xúc với heo.So với trước, hiện nay số chị em còn gắn bó với nghề không còn nhiều, chỉ còn khoảng 10 chị có thể bám níu cái nghề nặng nhọc này.Người lớn nhất cũng có thâm niên 40 năm, ít nhất cũng đã hơn 10 năm trong nghề.

Bên cạnh sự chịu khó thì nghề bế heo thuê cũng đòi hỏi ở những người phụ nữ phải biết chịu đựng sự dơ bẩn và có đôi tay khỏe để ôm và giữ heo cho chắc. Chị Nguyễn Thị Mùi (Duy Xuyên, Quảng Nam), người đã có hơn 10 năm làm nghề chia sẻ:“Nghề này vất lắm và phải chịu được sự dơ bẩn. Bởi khi bồng heo, nhiều con còn dính phân, bùn đất bẩn thỉu lắm.Nhưng vì miếng cơm manh áo, với lại cũng quen rồi nên chúng tôi vẫn phải làm.Hơn nữa khi bế heo cũng phải có kinh nghiệm và sức khỏe vì nếu bế heo không chắc thì heo quẫy mạnh sẽ làm tuột thì mất heo như chơi, khi ấy tiền công làm cả năm không đủ mà đền”.

Đa phần là những người phụ nữ  làm nghề bế heo là những gia đình nghèo “chân lấm tay bùn” của địa phương hoặc đến từ các vùng nông thôn phụ cận. Chị Lại Thị Hà (45 tuổi, ở Quế Sơn, Quảng Nam) tâm sự: “Nhà tôi có 3 đứa con nhưng chồng tôi vốn từng bị tai nạn nên khá yếu không làm được gì vì vậy một mình tôi phải làm lo cho các con ăn học. Buổi sáng thì tôi dậy sớm đi bế heo thêu, còn buổi chiều lại tranh thủ đi làm đồng. Công việc tuy vất vả bẩn thỉu nhưng cũng ráng bám trụ để lo cho gia đình. Những người bế heo thuê hầu hết là những chị có hoàn cảnh khó khăn như tôi, nên chúng tôi vừa làm vừa cố gắng động viên giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn”.

Nghề bế heo thuê, một nghề chỉ có ở Việt Nam,  nhưng cũng chính nhờ cái nghề này mà biết bao chị em đã trụ vững, nuôi con ăn học trưởng thành và trưởng thành.

Thanh Trần