Theo thống kê, cuối năm 2009, số doanh nghiệp khai lỗ và thu nhập bằng 0 lên đến hơn 2.000. Số liệu đáng ngờ buộc Cục thuế quyết định thanh tra. Kết quả thanh tra 826 doanh nghiệp, đã truy thu hơn 760 tỷ đồng, phạt hơn 246 tỷ đồng. Từ đó giảm số lỗ mà các đơn vị kê khai hơn 2.570 tỷ đồng.

Hàng trăm doanh nghiệp, hộ kinh doanh tại Buôn Ma Thuột đã lợi dụng con đường “thành lập - giải thể - thành lập...” để "rũ bỏ thuế" của nhà nước. Theo thống kê của Chi cục Thuế TP Buôn Ma Thuột, trên địa bàn còn nợ gần 282 tỷ đồng tiền thuế giá trị gia tăng (VAT), trong đó nợ khó thu gần 109 tỷ đồng.

Công ty TNHH một thành viên viễn thông Lê Hùng (16 Lê Thánh Tông, TP Buôn Ma Thuột, chuyên kinh doanh điện thoại, hàng điện tử) do bà Hoàng Thị Hường làm giám đốc còn nợ hơn 213 triệu đồng tiền thuế. Sau đó, cũng tại địa chỉ này, ông Lê Viết Hùng (chồng bà Hường) lại thành lập công ty TNHH một thành viên Hoàng Lê Hùng và nợ gần 72 triệu đồng tiền thuế... Đây là chiêu thức được khá nhiều doanh nghiệp trên địa bàn này áp dụng, sau khi để lại một khoản nợ thuế khó đòi.

Theo ông Nguyễn Trọng Hạnh, Phó Cục trưởng Thuế TP HCM, hiện có rất nhiều doanh nghiệp lớn, doanh thu hàng trăm tỷ đồng mỗi năm nhưng cứ báo cáo lỗ triền miên, để “qua mặt” cơ quan thuế. Những doanh nghiệp này chủ yếu ở lĩnh vực gia công xuất khẩu may mặc, sản xuất phần mềm, dịch vụ kinh doanh bán lẻ, sắt thép, khách sạn nhà hàng, văn phòng căn hộ cho thuê…

Mặc dù biết rõ “chiêu” lách thuế của doanh nghiệp nhưng Thanh tra thuế khi phát hiện sai phạm chỉ đối phó rất thụ động như truy thu lại thuế, thu hồi thuế giá trị gia tăng đã hoàn hoặc giảm trừ số lỗ. Mạnh tay thì phạt, truất quyền ưu đãi thuế. Ông Hạnh thừa nhận, mặc dù biết gian lận, nhưng vẫn khó xử lý, bởi liên quan đến các doanh nghiệp nước ngoài. Hiện Việt Nam vẫn chưa có hệ thống những quy phạm pháp Luật tương thích đủ sức điều chỉnh biểu hiện chuyển giá.

Theo Luật sư Tạ Quang Tòng (phó chủ nhiệm Đoàn luật sư Đắk Lắk) thì: Doanh nghiệp nợ thuế là quan hệ hành chính nên ngành thuế không thể khởi kiện các doanh nghiệp này ra tòa theo pháp luật dân sự; cũng không thể xử lý hình sự hành vi trốn thuế vì doanh nghiệp khai báo đầy đủ, có nhận nợ.

Từ thực trạng này, theo tôi, các cơ quan tố tụng cần ngồi lại với nhau, đưa ra giải pháp để ngành thuế được ủy quyền khởi kiện, đòi các khoản tiền nợ thuế do các doanh nghiệp chây ì theo pháp luật dân sự. Ngoài ra, cần quy định thêm tội không nộp thuế cho Nhà nước vì thuế VAT là thuế gián thu, do người mua nộp qua người bán. Việc người bán chiếm dụng tiền thuế này là đã phạm tội không nộp thuế cho Nhà nước, có thể xử lý hình sự để tránh thất thu.

Khánh Linh (TH)