Trong bối cảnh ngành thủy sản đối mặt nhiều biến động về thị trường và xuất khẩu, diễn biến hàng tồn kho tại các doanh nghiệp lớn đang phản ánh rõ sự phân hóa trong chiến lược vận hành.

Trong khi nhiều doanh nghiệp ưu tiên thu hẹp lượng tồn kho nhằm giảm áp lực chi phí và thích ứng với sức cầu suy yếu, một số khác lại chủ động tăng tích trữ để đón đầu nhu cầu được kỳ vọng cải thiện vào mùa cao điểm cuối năm. Bức tranh tồn kho quý III/2025 vì vậy trở thành chỉ dấu quan trọng, cho thấy cách từng doanh nghiệp ứng phó với thách thức trước mắt và chuẩn bị cho chu kỳ phục hồi sắp tới.

Kẻ giảm sâu, người tăng mạnh

Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta (Fimex; HoSE: FMC) cho biết lượng hàng tồn kho tại ngày 30/9/2025 đạt 652 tỷ đồng, tương đương mức giảm 34% so với đầu kỳ. Đáng chú ý, doanh nghiệp không còn ghi nhận khoản hàng gửi đi bán cũng như hàng mua đang trên đường. Giá trị thành phẩm cũng đi xuống 9%, còn lại 8%. Với tổng tài sản 4.840 tỷ đồng, hàng tồn kho hiện chiếm khoảng 13% cơ cấu tài sản của Sao Ta.

Theo cùng chiều giảm, Công ty cổ phần Nam Việt (HoSE: ANV) báo cáo mức tồn kho 1.495 tỷ đồng vào cuối tháng 9/2025, thấp hơn 10% so với đầu năm và chiếm 26% tổng tài sản. Trong cơ cấu tồn kho, chi phí sản xuất – kinh doanh dở dang đạt 427 tỷ đồng, chỉ giảm nhẹ so với đầu kỳ. Riêng hàng gửi đi bán thu hẹp đáng kể, từ 43 tỷ đồng xuống còn 4,5 tỷ đồng.

Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (HoSE: VHC) cũng ghi nhận xu hướng tồn kho đi xuống, dù mức giảm không mạnh bằng các doanh nghiệp kể trên. Tại ngày 30/9/2025, tồn kho của doanh nghiệp đạt 2.728 tỷ đồng, thấp hơn 6% so với đầu năm và chiếm 14% tổng tài sản. Trong đó, khoản hàng đang đi đường giảm sâu từ 495 tỷ đồng xuống còn 202 tỷ đồng, tương đương mức giảm 59%.

Ở chiều ngược lại, một số doanh nghiệp lại chủ động gia tăng tích lũy hàng tồn kho, xem đây như bước chuẩn bị cho nhu cầu tăng cao vào mùa lễ hội và giai đoạn cao điểm cuối năm.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (UPCoM: MPC) ghi nhận tổng tài sản 10.350 tỷ đồng, trong đó hàng tồn kho chiếm 4.580 tỷ đồng, tăng 16% so với đầu năm và chiếm tới 44% tổng tài sản. Riêng giá trị nguyên vật liệu lên tới 866 tỷ đồng, gấp hơn 4 lần so với đầu kỳ, trong khi thành phẩm và hàng hóa chiếm 3.514 tỷ đồng. So với các doanh nghiệp khác trong ngành, Minh Phú hiện là đơn vị có quy mô tồn kho lớn nhất cả về giá trị tuyệt đối lẫn tỷ trọng trên tổng tài sản.

Tương tự, Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển Đa quốc gia IDI (HoSE: IDI) cũng tăng mức tích trữ với 1.315 tỷ đồng hàng tồn kho, tăng 7% và chiếm 14% tổng tài sản. Trong đó, chi phí thành phẩm tăng 7% lên 737 tỷ đồng, còn hàng hóa đạt 528 tỷ đồng, tăng 6%.

Theo nhận định của VASEP, hoạt động xuất khẩu thủy sản nhiều khả năng còn giảm đến hết quý I/2026, chủ yếu do tác động từ thuế, yêu cầu về nguồn gốc và quy định bảo vệ động vật có vú biển. Từ quý II/2026 trở đi, khả năng phục hồi sẽ phụ thuộc lớn vào việc Việt Nam tháo gỡ các rào cản thuế, vấn đề IUU, mở rộng thị trường và nâng tỷ trọng sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng.

Ngành thủy sản đối diện nhiều sức ép vào giai đoạn cuối năm

Xuất khẩu thủy sản trong quý III/2025 ghi nhận mức tăng trưởng khả quan, thể hiện rõ qua kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp khi phần lớn đều báo lãi cải thiện, thậm chí có đơn vị đạt mức tăng trưởng lợi nhuận gấp nhiều lần. Tuy vậy, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), triển vọng các tháng cuối năm vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

VASEP cho biết những chính sách thuế đối ứng mới từ Mỹ, cùng yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc và bảo vệ động vật có vú biển, sẽ trở thành rào cản lớn nhất đối với xuất khẩu trong quý IV/2025 và bước sang năm 2026. Ngoài ra, thẻ vàng IUU của EU chưa được gỡ bỏ tiếp tục khiến nhóm sản phẩm khai thác gặp khó khi tiếp cận các thị trường cao cấp.

Song song với đó, doanh nghiệp trong ngành còn chịu tác động từ biến động tỷ giá, chi phí logistics tăng trở lại và áp lực cạnh tranh ngày càng mạnh từ các quốc gia sản xuất thủy sản lớn như Ấn Độ, Ecuador hay Indonesia, làm biên lợi nhuận có nguy cơ bị thu hẹp.

Dẫu vậy, VASEP vẫn nhìn nhận cơ hội nổi lên trong bối cảnh thách thức. EU đã bắt đầu nới lỏng một số rào cản kỹ thuật đối với thủy sản nuôi trồng của Việt Nam, mở ra triển vọng tăng trưởng đáng kể cho mặt hàng tôm và cá tra trong thời gian tới.

Theo dự báo của VASEP, xuất khẩu thủy sản quý IV/2025 sẽ giảm tốc mạnh, chỉ đạt khoảng 2,19 tỷ USD – thấp hơn hơn 22% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do tác động của mức thuế đối ứng 20% và nguy cơ thuế cao áp lên tôm nhập khẩu vào Mỹ. Trong đó, tôm và cá tra hai nhóm hàng chủ lực được dự báo giảm đà tăng, còn cá ngừ, mực và bạch tuộc có thể suy giảm sâu vì ảnh hưởng của thẻ vàng IUU và quy định mới liên quan đến nguồn gốc cũng như bảo vệ động vật có vú biển, dự kiến có hiệu lực từ đầu năm 2026.