Hà Nội, hiện đang có khoảng 1.100 khu chung cư cũ trong đó số lượng khu chung cư nguy hiểm mức độ C, D cần cải tạo là 68 khu. Trong đó, gần 10 năm qua Hà Nội mới chỉnh trang được 6 khu như I1, I2, I3 Thái Hà, khu Nguyễn Công Trứ, khu 51 Huỳnh Thúc Kháng…

Ông Nguyễn Văn Hùng - Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội nêu rõ, vướng mắc lớn nhất trong vấn đề cải tạo chung cư cũ đó là việc cân bằng lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Do vậy, để kêu gọi được nhà đầu tư, thì Nhà nước phải điều chỉnh lại chỉ tiêu quy hoạch để doanh nghiệp có lãi. Sở quy hoạch kiến trúc từng kiến nghị làm quy hoạch 1/500 trước, công khai kêu gọi nhà đầu tư.

Đồng quan điểm, Lãnh đạo Sở Tài Chính cho rằng, khi làm dự án doanh nghiệp phải cân đối được tài chính tuy nhiên do tầng cao bị giới hạn vì vậy doanh nghiệp bị mất cân đối tài chính do vậy UBND TP Hà Nội cần xét xét hệ số tái định cư, quỹ nhà tái định cư và tính toán phương án tài chính phù hợp mới có thể khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

Ví dụ cụ thể như thí điểm cải tạo nhà N3 Nguyễn Công Trứ, ban đầu tổng mức đầu từ 503 tỷ đồng. Dự kiến kinh phí thu hồi lại từ dân là hụt mất 322 tỉ đồng. Bài toán tài chính mất cân đối lớn khi chỉ có hơn 300 hộ nhưng Thành phố đã phải bù hơn 300 tỉ đồng. Do đó, cần phải đánh giá, rút kinh nghiệm nhiều vấn đề nhất là về hỗ trợ kinh phí cho các dự án; vấn đề định giá cho các hộ dân.

Đại diện Sở kế hoạch và đầu tư Hà Nội cũng cho rằng, bất cứ 1 dự án nào thì nhà đầu tư phải tính toán cân đối tài chính, bởi nếu hạn chế tầng cao, họ sẽ mất cân đối tài chính. Mặc dù có một số ưu đãi như tiền sử dụng đất nhưng không thấm vào đâu so với mức độ mất cân đối tài chính. Hiện chưa có cơ chế hỗ trợ mất cân đối tài chính này.

Thực tế cho thấy, do thiếu cơ chế chính sách nên lợi ích của cả người dân, doanh nghiệp, nhà nước không được hài hòa. Do vậy, vấn đề cải tạo chung cư cũ gặp rất khó khăn. Thêm vào đó, Hà Nội chưa có khu tái định cư ở vị trí tương xứng nên không tạo được sức hút của người dân trong vấn đề dời tái định cư….

Chia sẻ khó khăn trong vấn đề cải tạo chung cư cũ, KTS Lê Văn Lân, Phó Chủ tịch Hội kiến trúc sư Hà Nội cho rằng, người dân ở các dự án chung cư cũ thì muốn ở lại chỗ cũ của mình, nhưng lại muốn được đền bù hệ số cao hơn, ai cũng muốn thế thì lấy tiền đâu mà xây để thỏa mãn câu chuyện đó. "Nếu ngân sách nhà nước có nhiều bỏ ra xây dựng thì không có chuyện gì, nhưng phải đi huy động vốn khác thì người bỏ vốn ra phải thấy có lãi thì họ mới làm. Nếu không đưa những dự án đó lên cao tầng thì người bỏ vốn xây dựng thấy không có lãi, không làm. Nhưng nếu cho xây cao lên thì trung tâm Hà Nội vốn đã chật lại càng thêm chật chội hơn, phá hỏng hạ tầng, khiến những người đang ở và những người khách nước ngoài đến Hà Nội sẽ thấy ngột ngạt" - Ông Lân phân tích.

KTS Lê Văn Lân cũng cho rằng: “Câu chuyện đưa lên cao tầng để giải quyết bài toán xây không lỗ cho một số đối tượng là không nên. Nhà nước đã có quy định phải giữ mật độ xây dựng ở các quận trung tâm thành phố ở mức nhất định. Nếu để thỏa mãn các nhà đầu tư, chỗ nào cũng cho nâng tầng hết thì khó thực hiện được, làm thế hạ tầng cơ sở của thành phố sẽ tắc, và hơn nữa là chúng ta đã đi theo một lợi ích rồi”.

Theo vị KTS này, nếu không tìm cách để giải tỏa sự thiếu vốn trong bài toán này thì cũng phải chấp nhận nâng cao ở một mức độ nào đó, nhưng phải cân nhắc, xem xét lại kỹ, chứ không phải tất cả các dự án cũ khi cải tạo đều được nâng cao.

Ông Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội cho rằng: Việc cải tạo chung cư là vấn đề không riêng ở Hà Nội mà của nhiều đô thị khác, Hà Nội đã có cả nghị quyết dự kiến 2015 phải giải quyết xong, thậm chí Thủ tướng cũng đã có chỉ đạo về cải tạo các khu chung cư cũ.

Riêng Hà Nội, khối lượng các khu chung cư cũ rất lớn, tác động đến diện mạo đô thị. Số lượng ước tính, riêng khu vực quản lý của nhà nước có 23 khu chung cư cũ, 10 khu nhà ở thấp tầng với hơn 1.500 căn nhà, khoảng hơn 1 triệu m2 đất. Nếu kể thêm các khu nhà do doanh nghiệp xây dựng bằng vốn tự có thì có khoảng 60 khu chung cư, nhà ở cũ.

Năm 1998, Chính phủ đã đồng ý phê duyệt giảm dân số 96.000 xuống còn 80.000 trong nội đô lịch sử, nhưng không thành công mà dân số đã tăng lên 1,2 triệu dân. “Bởi vậy, hiện nay áp lực quá lớn về giao thông, hạ tầng… mà mục tiêu phải giảm dân số khu vực nội đô, vậy nếu giữ dân số như hiện nay thì sẽ áp lực đến bao giờ? Trong khi đó, quy hoạch chỉ đến 2030, tức là còn 15 năm nữa, đây là việc khó khăn….”, ông Nghiêm trăn trở.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo VTC, Infonet).