Hoạt động không hiệu quả

Theo thống kê của Ngân hàng nhà nước (NHNN), trên thị trường hiện nay có tới hơn 20 công ty tài chính, xuất thân từ các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước đang trong tình cảnh sống dở chết dở.Trong năm tháng đầu năm, tổng tài sản của các công ty tài chính giảm tới 57,76% so với cùng kỳ năm trước. Tương tự, vốn tự có của các công ty này trong cả năm 2013 giảm tới 75,17%, vốn điều lệ giảm tới 24,16%.

Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu chỉ đạt 4,63%. Tỷ lệ cấp tín dụng so với nguồn vốn huy động trên thị trường 1 lên tới gần 340%.

Nợ xấu 20-30% của các công ty tài chính đến từ chính tập đoàn, tổng công ty mẹ, bởi các khoản đầu tư mắc kẹt ở bất động sản và các khoản đầu tư tài sản khác sụt giảm giá trị.

Sáu tháng đầu năm nay, NHNN đã chấp nhận hai thương vụ hai ngân hàng thương mại mua lại hai công ty tài chính. Năm ngoái, cơ quan này đã thông qua hai trường hợp khác. Một số ngân hàng cũng đang trình phương án mua công ty tài chính với giá rẻ. NHNN cho biết sẽ tiếp tục tái cơ cấu các công ty tài chính theo xu hướng “giải tán” hết công ty tài chính thuộc doanh nghiệp nhà nước (DNNN), trừ các công ty tài chính tiêu dùng độc lập.

Động thái mới nhất là cuối tháng 6/2014, NH Nhà nước cho phép NH thương mại CP Việt Nam Thịnh vượng (VPBank) mua 100% vốn của Công ty Tài chính than - khoáng sản Việt Nam. Tại đại hội cổ đông được tổ chức vào tháng 4, NH Sài Gòn - Hà Nội (SHB) cũng trình cổ đông kế hoạch mua lại toàn bộ một công ty tài chính.

Đôi bên cùng có lợi?

Việc các ngân hàng mua công ty tài chính lối thoát nhanh nhất cho các công ty tài chính gốc DNNN. Các công ty tài chính gốc DNNN được thành lập ra với mục đích phục vụ nội bộ, với vai trò gần như một đơn vị quản lý, điều hòa nguồn vốn của tập đoàn, tổng công ty và còn tham gia vào một số thương vụ sân sau.Tuy nhiên, nhiều công ty huy động vốn của thành viên tập đoàn, tổng công ty nhưng cho vay ra ngoài, đầu tư bất động sản, chứng khoán không hiệu quả, dẫn tới hình thành nên nợ xấu. Bên cạnh đó, Luật các tổ chức tín dụng mới không cho phép các công ty tài chính phục vụ nội bộ nữa. Muốn tồn tại và phát triển, công ty buộc phải hoạt động độc lập nhưng bản thân không đủ năng lực cạnh tranh.

Mặt khác công ty tài chính là phần mà các ngân hàng thương mại đang mong muốn. Ngân hàng sẽ tiếp cận nhiều hơn với thị trường bán lẻ và tài chính vi mô. Hiện đối tượng cho vay của các công ty tài chính khá riêng biệt, chủ yếu các khách hàng cá nhân nhỏ lẻ với các sản phẩm cho vay tiêu dùng. Công ty tài chính sẽ mở cho ngân hàng cánh cửa cho vay tín chấp các khoản vay nhỏ, với lãi suất rất cao, không bị ràng buộc bởi nhiều quy chuẩn...

Ngân hàng nào mua được công ty tài chính, nhất là những công ty trực thuộc các DN nhà nước sẽ chiếm lĩnh được một thị phần nhất định vì các công ty này đã quá am hiểu nhóm khách hàng nội bộ. Ví dụ, Tổng Công ty Khoáng sản - Vinacomin (Vimico) là đơn vị thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) nhưng Vimico có đến 4 công ty trực thuộc, 13 công ty con và 7 công ty liên doanh, liên kết. Vì thế, VPBank nghiễm nhiên tiếp cận được nhóm khách hàng này.

Sau khi mua công ty tài chính, tổng tài sản của ngân hàng sẽ tăng lên nhiều, tạo điều kiện cho các ngân hàng này tiếp cận với những khách hàng lớn, cho vay các dự án trọng điểm. Ví dụ năm 2013, PVFC hợp nhất với WesternBank thành PVcomBank đã nâng tổng tài sản của NH này lên 100.000 tỉ đồng. Từ đó, PVcomBank có đủ tiềm lực để duy trì một cách hài hòa chiến lược bán lẻ với hoạt động tài trợ vốn cho các dự án thuộc lĩnh vực năng lượng.

Quốc Hưng (Tổng hợp)