Cách tiếp cận phân tầng này không chỉ là một biện pháp phòng vệ thương mại, mà còn là “tấm gương” phản chiếu năng lực nội tại của từng ngành hàng xuất khẩu Việt Nam. Thay vì chỉ là thách thức, quyết định này lại mang đến cơ hội đáng kể cho nhiều ngành hàng tại Việt Nam – đặc biệt là những lĩnh vực có nội lực sản xuất và chuỗi giá trị minh bạch.

Thủy sản: Lợi thế từ chuỗi khép kín

Ngành thủy sản Việt Nam, đặc biệt là tôm và cá tra, đã và đang đi trước một bước trong việc xây dựng chuỗi giá trị khép kín – từ vùng nuôi đến chế biến và xuất khẩu.

Các doanh nghiệp lớn như Vĩnh Hoàn, Minh Phú đã đầu tư mạnh vào hệ thống truy xuất nguồn gốc và kiểm soát chất lượng. Nhờ vậy, họ có thể dễ dàng chứng minh xuất xứ, từ đó hưởng mức thuế thấp 20% và có thể giữ vững thị phần tại Mỹ khi đối thủ từ các quốc gia khác gặp rào cản lớn hơn.

Dệt may, da giày: Tăng tốc nội địa hóa để giữ lợi thế

Mặc dù ngành dệt may và da giày của Việt Nam còn phụ thuộc vào nguyên liệu từ Trung Quốc, nhưng một số doanh nghiệp như Thành Công, TBS Group, An Phước... đã chủ động phát triển vùng nguyên liệu và chuỗi cung ứng nội địa.

Những doanh nghiệp này hiện có khả năng đáp ứng yêu cầu về xuất xứ, tạo điều kiện để duy trì mức thuế thấp và tăng sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ – vốn chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may Việt Nam.

Đồ gỗ và nội thất: Khi minh bạch trở thành vũ khí cạnh tranh

Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn thứ hai vào thị trường Mỹ. Tuy nhiên, ngành này từng nhiều lần bị cáo buộc là điểm trung chuyển hàng hóa gỗ Trung Quốc.

Trước thách thức này, các doanh nghiệp lớn như AA Corporation, Woodsland đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào quản trị chuỗi cung ứng, sử dụng blockchain và ERP để truy xuất nguồn gốc. Nếu tiếp tục đầu tư nghiêm túc, ngành sẽ duy trì được thế mạnh cạnh tranh từ chính sách phân tầng thuế của Mỹ.

Linh kiện và thiết bị điện tử: Hút vốn từ làn sóng dịch chuyển sản xuất

Việt Nam hiện là điểm đến hấp dẫn trong làn sóng dịch chuyển nhà máy khỏi Trung Quốc. Sự hiện diện của các tập đoàn lớn như Samsung, Intel, LG, Apple đã kéo theo một mạng lưới nhà cung ứng cấp 1 và cấp 2 trong nước.

Khi tỷ lệ nội địa hóa được nâng cao, các doanh nghiệp điện tử tại Việt Nam có khả năng đảm bảo tính minh bạch xuất xứ, từ đó vượt qua rào cản thuế của Mỹ và gia tăng năng lực cạnh tranh toàn cầu. Hơn nữa, với chính sách thuế 40% cho hàng trung chuyển, Việt Nam sẽ tiếp tục thu hút vốn FDI lớn cho mục tiêu gia tăng tỷ lệ nội địa hóa khi các tập đoàn lớn tiếp tục làn sóng dịch chuyển sản xuất.

Để biên thách thức thành cơ hội bứt phá

Việc Mỹ áp dụng mức thuế phân biệt không chỉ yêu cầu doanh nghiệp chứng minh xuất xứ, mà còn đòi hỏi cải cách toàn diện trong mô hình sản xuất và chuỗi cung ứng. Những yếu tố sau đây sẽ quyết định ai là người chiến thắng trong cuộc chơi mới:

Quyết định áp thuế đối ứng của Mỹ là một phép thử cho năng lực thực chất của hàng Việt. Trong ngắn hạn, sẽ có sự sàng lọc rõ rệt giữa doanh nghiệp chỉ làm gia công và doanh nghiệp có nền tảng sản xuất độc lập. Nhưng trong dài hạn, đây lại là cơ hội để Việt Nam tái định vị trên bản đồ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chìa khóa thành công nằm ở sự chuyển mình nhanh chóng và đầu tư bài bản từ phía doanh nghiệp, cùng với chính sách hỗ trợ hiệu quả từ Chính phủ nhằm cải thiện hạ tầng, logistics và tiêu chuẩn hóa sản phẩm. Nếu tận dụng tốt thời cơ này, hàng Việt không chỉ vượt rào thuế Mỹ mà còn vươn tầm cạnh tranh với những cường quốc xuất khẩu khác trong khu vực.