Chơi hụi (còn gọi là họ, biêu, phường) vốn là thói quen lâu đời của người dân Việt Nam, đặc biệt ở vùng nông thôn và khu lao động. Hình thức này giúp người tham gia huy động vốn, xoay xở chi tiêu, tương trợ lẫn nhau khi cần. Tuy nhiên, niềm tin đặt nhầm chỗ đang khiến không ít người phải gánh hậu quả nặng nề.

Thời gian qua, hàng loạt vụ “bể hụi” liên tiếp xảy ra ở TP. HCM, Cần Thơ, Bình Dương, Cà Mau... với số tiền lên tới hàng chục, hàng trăm tỷ đồng. Đơn cử vụ vỡ hụi hơn 200 tỷ đồng tại xã Xuân Thới Sơn (Hóc Môn, TP. HCM) khiến hàng trăm hộ dân điêu đứng, nhiều người vay mượn, cầm cố tài sản để đóng hụi, nay trắng tay.

Theo công an các địa phương, nguyên nhân chính là do người dân tham gia hụi tự phát, không đăng ký, không giấy tờ ràng buộc, chủ yếu dựa vào quen biết hoặc tin tưởng cá nhân. Chính sự cả tin và thiếu hiểu biết pháp lý đã tạo điều kiện cho một số đối tượng lợi dụng chiếm đoạt tài sản.

Trước tình hình đó, công an khuyến cáo người dân chỉ nên tham gia các dây hụi đã đăng ký tại UBND cấp xã, theo quy định của Nghị định 19/2019/NĐ-CP. Việc đăng ký không chỉ hợp thức hóa hoạt động hụi, mà còn giúp cơ quan Nhà nước giám sát, bảo vệ quyền lợi của người tham gia khi xảy ra tranh chấp.

Thứ nhất, dây hụi được đăng ký sẽ được pháp luật bảo vệ. Khi có tranh chấp, người dân có thể căn cứ vào hồ sơ đăng ký để yêu cầu cơ quan chức năng can thiệp, xử lý theo đúng quy định, tránh rơi vào cảnh “mất tiền không kiện được ai”.

Thứ hai, việc đăng ký giúp tăng tính minh bạch và uy tín. Chủ hụi phải kê khai rõ thông tin người tham gia, hình thức góp - hốt hụi, thời gian, quy ước cụ thể. Điều này hạn chế tình trạng “hụi ma”, “hụi ảo” hoặc chủ hụi tùy tiện thay đổi luật chơi.

Thứ ba, khi dây hụi được đăng ký, chính quyền địa phương có thể giám sát, phát hiện sớm dấu hiệu bất thường, ngăn ngừa rủi ro và kịp thời can thiệp nếu có dấu hiệu lừa đảo.

Theo công an, những chủ hụi có đăng ký thể hiện sự đàng hoàng và tôn trọng pháp luật. Ngược lại, các dây hụi “chui” - không cam kết rõ ràng, chỉ giao dịch bằng lời nói, hứa hẹn lãi cao đều tiềm ẩn rủi ro rất lớn.

Cơ quan công an nhấn mạnh, người dân cần kiểm tra kỹ trước khi tham gia bất kỳ dây hụi nào. Nếu chủ hụi không chứng minh được việc đã đăng ký tại UBND xã hoặc có biểu hiện huy động vốn quy mô lớn, kêu gọi tham gia dồn dập, người dân cần báo ngay cho công an để được hướng dẫn và xử lý kịp thời.

Thực tế, nhiều nạn nhân trong các vụ vỡ hụi đều là người thân quen, hàng xóm, cùng nơi làm việc. Việc chơi hụi dựa trên niềm tin, không có hợp đồng, không biên nhận khiến cơ quan chức năng rất khó xử lý khi vụ việc vỡ lở.

Theo khuyến cáo, người dân chỉ nên tham gia hụi với quy mô nhỏ, thành viên rõ ràng, có văn bản thỏa thuận, và đặc biệt là có đăng ký hợp pháp. Khi có tranh chấp, cần giữ lại đầy đủ chứng cứ như sổ hụi, biên nhận, tin nhắn, để cơ quan công an dễ dàng xác minh, giải quyết.

Hụi từng là “ngân hàng của người nghèo”, giúp xoay vòng vốn và gắn kết cộng đồng. Nhưng trong thời buổi hiện nay, khi lòng tin có thể bị lợi dụng, sự thận trọng và tuân thủ pháp luật là cách duy nhất để người chơi bảo vệ mình.