Chính phủ vừa gửi tới Quốc hội tờ trình Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Đây là một nội dung trọng tâm sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10.

Nghị quyết này nhằm tháo gỡ kịp thời các “điểm nghẽn” từ thực tiễn thi hành, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý, sử dụng đất, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Một nội dung nổi bật trong Dự thảo là đề xuất bổ sung 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, cụ thể:

Trường hợp thứ nhất là thu hồi đất để thực hiện các dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế. Đây là các dự án có quy mô lớn, tạo động lực phát triển kinh tế địa phương, đóng góp ngân sách và tạo việc làm. Tuy nhiên, hiện chưa có quy định về thu hồi đất trong trường hợp này, gây khó khăn cho việc triển khai. Việc bổ sung nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 69-NQ/TW, tạo thuận lợi cho thực hiện dự án trọng điểm.

Trường hợp thứ 2 là thu hồi phần đất còn lại trong các dự án đã đạt được thỏa thuận trên 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất. Trên thực tế, nhiều dự án rơi vào tình trạng “treo” do không thể hoàn tất thỏa thuận với số ít người dân còn lại, gây lãng phí tài nguyên đất và cản trở đầu tư. Quy định mới cho phép Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định thu hồi phần diện tích chưa thỏa thuận, giúp đẩy nhanh giải phóng mặt bằng.

Trường hợp thứ ba là thu hồi đất để tạo quỹ thanh toán dự án theo hợp đồng BT và cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh. Mục tiêu là bảo đảm tính thống nhất với Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, xử lý các trường hợp tổ chức đang sử dụng đất bị Nhà nước thu hồi theo Điều 78, 79 của Luật Đất đai.

Ngoài ba trường hợp thu hồi đất nêu trên, Dự thảo còn đề xuất quy định về giá đất để tính bồi thường, tái định cư và nghĩa vụ tài chính khi Nhà nước thu hồi đất.

Cụ thể, giá đất bồi thường (khoản 2 Điều 91) và giá đất tái định cư (khoản 3 Điều 111 Luật Đất đai 2024) sẽ được xác định dựa trên bảng giá đất và hệ số điều chỉnh giá đất do Nhà nước quy định.

Việc thay thế giá đất cụ thể bằng bảng giá đất có điều chỉnh nhằm: Minh bạch hóa, đơn giản hóa cách tính, thuận tiện trong thực hiện; Kiểm soát, định hướng và bình ổn giá đất thị trường; Khắc phục tình trạng thao túng giá trong đấu giá đất, hạn chế tiêu cực, nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

Tờ trình cũng đề xuất quy định rõ căn cứ để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và tiền bồi thường, bao gồm: Giá đất theo bảng giá đất; Hệ số điều chỉnh giá đất;Tỷ lệ tính thu tiền sử dụng đất theo loại đất, hình thức sử dụng và đối tượng sử dụng.

Chính phủ cũng sẽ ban hành các chính sách hỗ trợ bổ sung để đảm bảo quyền lợi của người có đất bị thu hồi và tạo thuận lợi cho công tác thu hồi đất.

Tờ trình khẳng định, việc thay đổi cách xác định giá đất là cần thiết, phù hợp với Nghị quyết số 18-NQ/TW, thể hiện vai trò sở hữu toàn dân của Nhà nước với đất đai, bảo đảm công bằng, minh bạch trong quản lý và sử dụng đất đai.

Dự thảo Nghị quyết này, nếu được thông qua, sẽ là căn cứ pháp lý quan trọng để tháo gỡ vướng mắc trong thi hành Luật Đất đai, thúc đẩy đầu tư, bảo đảm an sinh và phát triển kinh tế bền vững.