Báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2025 của Công ty TNHH MTV Xổ số Kiến thiết TP.HCM (Xổ số TP.HCM) hé lộ một bức tranh tài chính đầy nghịch lý. Dù ghi nhận doanh thu tăng trưởng ấn tượng và duy trì vị thế "không nợ vay" hiếm có, dòng tiền từ hoạt động kinh doanh cốt lõi của công ty lại bất ngờ âm hàng trăm tỷ đồng, đặt ra những câu hỏi về hiệu quả vận hành và chiến lược quản lý tài chính trong tương lai.

Doanh thu tăng, lợi nhuận giảm

Nhìn vào bảng cân đối kế toán tại ngày 30/06/2025, Xổ số TP.HCM cho thấy một sức khỏe tài chính đáng nể. Tổng tài sản của công ty đạt hơn 2.874 tỷ đồng.Điểm sáng nổi bật nhất là cơ cấu vốn cực kỳ an toàn: Công ty hoàn toàn không có các khoản vay và nợ thuê tài chính cả ngắn hạn và dài hạn.

Thay vì sử dụng đòn bẩy tài chính như một công cụ phổ biến để khuếch đại lợi nhuận, Xổ số TP.HCM vận hành dựa trên nguồn vốn chủ sở hữu vững chắc và lượng tiền mặt dồi dào.Tại thời điểm cuối kỳ, lượng “tiền và các khoản tương đương tiền” cùng với “các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn” (chủ yếu là tiền gửi ngân hàng) của công ty lên đến hơn 1.856 tỷ đồng.Cấu trúc này giúp công ty miễn nhiễm hoàn toàn với rủi ro lãi suất từ các khoản nợ, một áp lực lớn mà nhiều doanh nghiệp khác đang phải đối mặt.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, hoạt động kinh doanh của Xổ số TP.HCM tiếp tục mở rộng với doanh thu thuần đạt 6.065,7 tỷ đồng, tăng 10,81% so với cùng kỳ năm 2024.Sự tăng trưởng này cho thấy sức hấp dẫn của các sản phẩm xổ số kiến thiết vẫn không hề suy giảm.

Doanh thu thuần 6 tháng đầu năm 2025 tăng trưởng 10.8% so với cùng kỳ. Lợi nhuận gộp cũng tăng nhẹ 6.0%. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế lại giảm 4.2%, chủ yếu do ảnh hưởng của khoản chi phí phạt chậm nộp thuế bất thường trong kỳ.

Tuy nhiên, một nghịch lý đã xuất hiện khi nhìn vào dòng lợi nhuận. Mặc dù doanh thu tăng thêm gần 600 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế của công ty lại giảm nhẹ 1,42%, xuống còn 969,6 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế cũng ghi nhận mức giảm 4,16%, đạt 753,9 tỷ đồng (cùng kỳ năm 2024 đạt 786,7 tỷ đồng).

Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm này đến từ cơ cấu chi phí. Đáng chú ý nhất là khoản mục “Chi phí khác” đã tăng đột biến, từ chỉ 217 triệu đồng trong 6 tháng đầu năm 2024 lên đến hơn 108,1 tỷ đồng trong kỳ này. Trong đó, các khoản phạt và chậm nộp thuế chiếm gần như toàn bộ con số này, lên tới 108 tỷ đồng.Sự gia tăng đột ngột của khoản chi phí này đã bào mòn đáng kể lợi nhuận của công ty, dù cho chi phí quản lý doanh nghiệp được kiểm soát tương đối tốt.

Thách thức lớn nhất gọi tên bài toán dòng tiền

Điểm đáng quan ngại nhất trong bức tranh tài chính của Xổ số TP.HCM nằm ở báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Dòng tiền thuần từ hoạt động kinh doanh đã đảo chiều một cách ngoạn mục, từ dương 169,2 tỷ đồng trong nửa đầu năm 2024 sang âm 509,8 tỷ đồng trong kỳ báo cáo này.

Con số âm này cho thấy hoạt động kinh doanh cốt lõi của công ty trong 6 tháng qua đã tiêu tốn nhiều tiền hơn số tiền mà nó tạo ra.

Phân tích sâu hơn cho thấy, “tiền chi khác cho hoạt động kinh doanh” là một khoản chi khổng lồ, lên tới 3.027 tỷ đồng.Mặc dù được bù đắp một phần bởi khoản thu từ hoạt động tài chính (chủ yếu là lãi tiền gửi) đã thực nộp lên tới 1.100 tỷ đồng, nhưng chừng đó là không đủ để cân bằng dòng tiền.

Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh cho thấy dòng tiền này bị âm gần 510 tỷ đồng.

Để bù đắp cho thâm hụt tiền từ hoạt động kinh doanh, công ty đã phải dựa vào hoạt động đầu tư. Báo cáo ghi nhận dòng tiền thuần từ hoạt động đầu tư dương 354,2 tỷ đồng, chủ yếu đến từ việc thu hồi các công cụ nợ (730 tỷ đồng) nhiều hơn là chi ra để mua mới (400,7 tỷ đồng).

Điều này cho thấy một chiến lược rõ ràng: Công ty đang phải rút bớt các khoản tiền gửi, đầu tư ngắn hạn để phục vụ cho các nghĩa vụ chi tiêu của hoạt động kinh doanh chính.

Hai vấn đề của Xổ số TP.HCM

Bảng cân đối kế toán các năm đều cho thấy một khoản đầu tư dài hạn vào Công ty CP Đầu tư Khu công nghiệp - Đô thị Hóc Môn với giá gốc 30 tỷ đồng nhưng liên tục phải trích lập dự phòng tổn thất (khoảng 2,2 tỷ đồng vào cuối năm 2024).

Thuyết minh cho biết dự án này đã không được triển khai như kế hoạch ban đầu và công ty đang có lộ trình thoái vốn. Việc một khoản đầu tư từ năm 2008 đến nay vẫn chưa hiệu quả và chưa thể thoái vốn cho thấy sự kém hiệu quả trong việc phân bổ vốn và quản lý danh mục đầu tư trong quá khứ.

Về vấn đề “Hoàn nhập Quỹ Khoa học và Công nghệ”, theo cơ chế, doanh nghiệp được trích lập Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ (KH&CN) từ lợi nhuận trước thuế, đây là một chính sách ưu đãi thuế.

Tuy nhiên, nếu quỹ này không được sử dụng hết trong một thời gian nhất định (thường là 5 năm), công ty sẽ phải hoàn nhập phần chưa sử dụng vào thu nhập chịu thuế và nộp thuế TNDN tương ứng, kèm theo tiền phạt chậm nộp.

Số tiền mà Xổ số TP.HCM đã hoàn nhập là 16,2 tỷ đồng vào năm 2023 và lên đến 48 tỷ đồng vào năm 2024.

Việc phải hoàn nhập số tiền lớn cho thấy trong quá khứ, công ty có thể đã trích lập quỹ này một cách khá “mạnh tay” để tối ưu thuế, nhưng lại không có kế hoạch sử dụng hiệu quả. Điều này biến một chính sách ưu đãi thành một khoản nợ thuế và phạt trong tương lai. Nó cho thấy sự thiếu đồng bộ giữa chiến lược tài chính và chiến lược hoạt động.