Theo đó, Sở Công thương Hà Nội cho biết, theo quy hoạch của TP. Hà Nội đến năm 2020, tầm nhìn 2030, Hà Nội cần đầu tư xây dựng mới 999 siêu thị các loại; 42 trung tâm thương mại; 595 chợ dân sinh... Trong đó, về việc xây dựng mới 999 siêu thị, bao gồm 23 siêu thị hạng một, 111 siêu thị hạng hai, 865 siêu thị hạng ba. Đồng thời, cần đầu tư thêm 10 trung tâm thương mại (TTTM) hạng một; 7 TTTM hạng hai; 16 TTTM hạng ba và 9 TTTM cấp vùng.

Đối với mục tiêu phát triển 595 chợ dân sinh, Hà Nội sẽ phải xây dựng mới 24 chợ hạng một, 79 chợ hạng hai, 478 chợ hạng ba. Dự kiến đến năm 2020, thành phố sẽ tiến hành nâng cấp 381 chợ, xây mới 213 chợ và giải tỏa 14 chợ. 

Tuy nhiên, trước tình trạng ế ẩm sau khi lên đời của các chợ thành trung tâm thương mại (TTTM) tại Hà Nội vừa qua đang đặt ra nghi vấn về tính hiệu quả của kế hoạch và liệu nó có đi vào “vết xe đổ” khi chỉ tăng về số lượng mà ngó lơ sự biến đổi về “chất” cùng phong cách mua - bán mới của người dân và ngành bán lẻ.

Thực tế cho thấy, sau quá trình lên đời của các TTTM như Việt Hưng, chợ Hàng Da, Chợ cửa Nam… thì hầu hết các trung tâm này đều buôn bán ế ẩm. Trung tâm thương mại Việt Hưng (Gia Lâm) trước kia là chợ Việt Hưng vốn đông khách và sầm uất nhất nhì Gia Lâm, nhưng kể từ khi “lên đời” thành TTTM, nó đã lâm vào tình cảnh ế ẩm hiếm thấy. Các gian hàng chất đầy hàng không khách mua, cầu thang cuốn phải dừng vì không có khách đi, các chị em tiểu thương thay vì bán hàng đã túm 5 tụm ba để buôn chuyện. Theo BQL độ phủ của TTTM này đã kín, nhưng theo ghi nhận thì hiện tượng đầu cơ cửa hàng đã diễn ra và chỉ khoảng 60% cửa hàng mở bán, còn lại đều thông báo: cho thuê cửa hàng nhằm ăn chênh lệch.

Một ví dụ khác là chợ Hàng Da (Cửa Đông – Hoàn Kiếm) cũng mới được xây dựng từ năm 2010 với 5 tầng nổi và 2 tầng hầm tại khu mua sắm sôi động nhất Hà Nội. Tuy nhiên, địa chỉ này cũng nhận được sự thờ ơ của cả các tiểu thương cũng như người dân mua sắm. Khách hàng èo uột, phần đông cửa hàng đóng cửa im lìm.

Cách không xa chợ Hàng Da, chợ Cửa Nam (Lê Duẩn) được đầu tư với số vốn 280 tỷ đồng với 13 tầng nổi, 4 tầng hầm và mới được đưa vào sử dụng 2 năm trở lại đây. Mặc dù vẫn tên chợ song sự hiện đại chẳng kém các trung tâm thương mại sầm uất khác. Tuy nhiên, dù có tên cũ song chợ này cũng chịu cảnh đìu hiu chẳng kém gì hai TTTM trên, khách hàng ít ỏi, không còn kẻ mua, người bán tấp nập như trước.

Bên cạnh các TTTM có chiến lược phát triển bài bản lâm cảnh ế ẩm, thì 1 số chợ được xây dựng thay thế của Hà Nội cũng lâm cảnh tương tự, tiêu biểu nhất là chợ tạm Ngã tư sở (Thanh Xuân – Hà Nội). Với số vốn hàng chục tỷ đồng cho 800 ki ốt ven sông Tô Lịch nhưng từ khi khai trương năm 2010 nó đã bị khóa cửa đắp chiếu và mới đây phải phá đi để phục vụ cho tuyến đường sắt trên cao của Hà Nội.

Kế hoạch phát triển hệ thống được Sở Công Thương Hà Nội đưa ra với lý do hết sức thuyết phục là để… nâng sức cạnh tranh khi hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Tuy nhiên, quy hoạch này cần phải dựa vào 4 yếu tố chủ yếu là: vị trí, địa điểm bán lẻ; chất lượng và giá cả hàng hóa; tổ chức bán hàng hóa và quy hoạch chung toàn hệ thống bán lẻ trên địa bàn chứ không phải chỉ làm một việc đơn giản là… xây thêm siêu thị.

Bài học về sự thất bại của các mô hình chợ-TTTM đối với Hà Nội một lần nữa phải được nhắc lại. Tại cuộc họp HĐND TP Hà Nội năm 2013, Chủ tịch HĐND TP Ngô Thị Doãn Thanh đã yêu cầu Sở Công Thương Hà Nội đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình chợ dân sinh-TTTM, kể cả chủ trương vì thời gian đã 10 năm. Từ năm 2005-2007, Hà Nội đã duyệt đồng loạt các dự án, phải đánh giá xem chủ trương này có cần điều chỉnh không kể cả mô hình này nên điều chỉnh như thế nào? Tuy nhiên, sau 1 năm, lời yêu cầu ấy đã được trả lời bằng một kế hoạch mà theo các chuyên gia đánh giá là "trên trời" như thế này!

Thuỳ Dương - (Tổng hợp theo Thời báo kinh doanh, Dân trí).