Các loại hình nhà ở, kể cả nhà ở xã hội (NOXH) đã đạt được những thành công nhất định trong thời gian qua. Tuy nhiên, doanh nghiệp và người dân đều đang trông đợi vào một chính sách rõ ràng và cởi mở hơn để loại hình nhà cho thuê phát triển đúng với vị thế, tiềm năng trên thị trường bất động sản

Cuối tháng 5 vừa qua, mặc cho trời nắng nóng hầm hập vẫn có hàng trăm người dân chen chúc nhau nộp hồ sơ thuê nhà tại dự án NƠXH KĐT Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội). Có mặt tại đây, chị Nguyễn Thị Ba (trú tại Gia Lâm) cho biết: “Hai vợ chồng tôi mới cưới nên chưa thể mua NƠXH. Hiện tại chúng tôi đang phải thuê nhà tư nhân với giá 3 triệu đồng/tháng, nhưng lại xập xệ và thiếu an toàn. Đến đây nộp hồ sơ lại thấy hoang mang sợ không thuê được vì có quá nhiều người có nhu cầu và hoàn cảnh giống mình”.

Còn anh Bùi Thắng (trú tại Long Biên) thì chia sẻ: “Gia đình tôi phải mất cả tháng trời để làm hồ sơ. Vậy mà ngay mgày đầu tiên đã có 300 người nộp cùng với khoảng vài trăm hồ sơ trước đó. Số lượng căn hộ quá ít ỏi trong khi nhu cầu mua lại quá đông. Giá như Hà Nội có thêm nhiều căn hộ cho thuê giá rẻ như thế này thì tốt”.

Về vấn đề này, theo ông Trần Xuân Hùng, PGĐ Đầu tư phát triển Hạ tầng Viglacera, khu NƠXH cho thuê của dự án Đặng Xá gồm 270 căn hộ với các loại diện tích là 45m2, 47m2, 60m2 và 69,5m2. Giá cho thuê dự tính là 30.000 đồng/m2/mỗi tháng, còn phí dịch vụ cũng chỉ 2.000 đồng/m2. “Sở dĩ có giá thuê rẻ như vậy là do chính sách ưu đãi của nhà nước dành cho NƠXH. Số lượng hồ sơ xin thuê nhà quá lớn nên chúng tôi buộc phải chấm điểm và tổ chức bốc thăm quyền được thuê”.

Ngoài dự án NƠXH Đặng Xá có căn hộ cho thuê, hiện này Hà Nội chỉ có 2 dự án NƠXH khác cũng cho thuê là Khu NƠXH cho thuê Việt Hưng (quận Long Biên) hiện đã đưa vào sử dụng trên 500 căn với giá 1,5 triệu đồng/căn hộ và Khu NƠXH Bamboo Garden (huyện Quốc Oai) đang chuẩn bị đưa vào sử dụng 86 căn hộ cho thuê với giá hơn 1 triệu đồng/căn.

Trao đổi với chúng tôi, ông Vũ Ngọc Đạm - Trưởng phòng Phát triển nhà ở (thuộc Sở Xây dựng Hà Nội) cho biết, để chuẩn bị triển khai một dự án NƠXH, chủ đầu tư phải mất từ 1-2 năm. Sau khi Nghị định 188 bắt đầu có hiệu lực vào năm 2014, buộc dự án NƠXH nào cũng phải dành 20% căn hộ dành cho thuê. Như vậy, trong vòng 1 - 2 năm tới, Hà Nội sẽ có thêm nhiều NƠXH có căn hộ cho thuê.

Tuy nhiên, vẫn còn một vấn đề khiến ông Đạm khá băn khoăn, đó là các chủ đầu tư đều tỏ ra không mặn mà làm NƠXH cho thuê vì phải mất từ 10 - 20 năm mới có thể thu hồi được vốn. Về việc quản lý nhà cho thuê, ông Đạm cho biết: “Sở Xây dựng cũng đã đưa ra tiêu chí đánh giá đối tượng, quản lý hồ sơ, không để lọt đối tượng được hưởng hỗ trợ 2 lần. Bên cạnh đó, Sở cũng sẽ giám sát hoạt động cho thuê theo đúng đối tượng. Tùy vào mức độ vi phạm, đối tượng thuê có thể sẽ bị hủy hợp đồng, xử phạt hoặc tịch thu lại nhà”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Đa - PGĐ Công ty Vinaconex Xuân Mai, chủ đầu tư dự án NƠXH Kiến Hưng (quận Hà Đông) thì cho rằng: “Ngay cả quỹ NƠXH nói chung hiện nay cũng còn thiếu nói gì đến NƠXH dành cho thuê, thuê mua lại. Nếu muốn đẩy mạnh phát triển NƠXH thì Hà Nội phải rà soát lại toàn bộ quỹ đất hiện có. Một dự án có vị trí quá xa trung tâm khó mà phát triển loại hình NƠXH”. 

Ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam cho biết, các nước trên thế giới không sử dụng gói hỗ trợ phát triển nhà ở như nước ta mà họ dành một phần ngân sách nhất định để phát triển NOXH. Các gói hỗ trợ chỉ tập trung vào người dân mua, thuê mua, thuê còn doanh nghiệp và các nhà đầu tư phải tự lo nguồn vốn xây dựng. Điều này sẽ tạo cơ sở hình thành cơ chế một giá trong phát triển NOXH nói chung và nhà ở cho thuê nói riêng.

Còn ở Việt Nam, hiện nay các chính sách ưu đãi phát triển nhà ở cho thuê mới chỉ ngang bằng NOXH, do vậy vẫn chưa thật sự khuyến khích được người dân và doanh nghiệp đầu tư vào phân khúc này. Đã đến lúc Nhà nước cần xây dựng, ban hành nghị định riêng về nhà ở cho thuê theo hướng tính đúng, tính đủ cho các nhà đầu tư xây dựng nhà cho thuê.

Câu chuyện các chủ đầu tư dự án bắt buộc dành 20% số quỹ đất NOXH để cho thuê cần được tính toán kỹ, cũng như bài toán áp giá thuê nhà ở để phù hợp với nhà đầu tư. Kinh nghiệm từ một số quốc gia trên thế giới cho thấy, Nhà nước làm trước (sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước) và tính toán kỹ đến sự đồng bộ về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội. Nhà cho thuê chỉ làm theo tiêu chuẩn về NOXH (nghĩa là có khống chế diện tích căn hộ, vật liệu xây dựng phù hợp...). Nhà nước sẽ can thiệp thông qua công tác quy hoạch, hỗ trợ về hạ tầng và hỗ trợ người dân thông qua lãi suất cho vay. 

Chẳng hạn, những khu vực gần các khu công nghiệp, khu chế xuất thì sẽ hướng trọng tâm ưu tiên nhà ở cho thuê, các nơi khác cũng cần hoạch định rõ ràng phần nào để thuê, phần nào thuê mua, phần nào để bán. Nhà nước sẽ sử dụng những nguồn thu từ việc miễn giảm thuế đất và các chính sách khác nhằm hỗ trợ trở lại cho người dân thông qua các ưu đãi về lãi suất cho vay tối đa ở mức 1%/năm, tiền vay được trả dần trong thời gian dài, nhưng phải bảo đảm hiệu quả, bảo vệ quyền chủ sở hữu hợp pháp cho chủ đầu tư, tránh tư duy cơ chế xin - cho kiểu cũ về phát triển nhà ở.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Tiền phong, Báo Xây dựng)