100% sản phẩm mua sắm giá cao?
Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 của Quốc hội cùng các nghị định, thông tư hướng dẫn đi kèm là khung pháp lý đồng bộ, thống nhất về mặt chính sách nhằm đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong đấu thầu.
Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật không nghiêm tại một số địa phương, đơn vị đã tạo đà cho nhiều cơ sở y tế “bắt tay” doanh nghiệp nhập khẩu, phân phối trang thiết bị y tế “thổi giá” nhằm trục lợi.
Điều này đã được phơi bày khi thời gian qua, bộ Công an và công an các tỉnh, thành liên tục điều tra, khởi tố, bắt tạm giam hàng loạt lãnh đạo Sở, giám đốc bệnh viện, giám đốc doanh nghiệp... liên quan đến vi phạm trong đấu thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế.
Trước thực trạng đó, tạp chí Đời sống và Pháp luật đã triển khai chuyên đề nghiên cứu tìm hiểu công tác đấu thầu tại các bệnh viện công trên cả nước - nhằm đóng góp những thông tin hữu ích, giúp nghành Y tế nâng cao hiệu quả trong công tác sử dụng vốn đầu tư công, hạn chế những mất mát đáng tiếc về nhân sự có trình độ.
Đi sâu tìm hiểu về công tác đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế tại bệnh viện Mắt TP.HCM (sau đây gọi tắt là BV Mắt), PV nhận thấy có những dấu hiệu bất thường.
Cụ thể, gói thầu Mua sắm vật tư tiêu hao cho phẫu thuật phaco do Phó Giám đốc Đỗ Quốc Hiệp ký Quyết định số 719/QĐ-BVM phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu vào ngày 3/8/2022.
Ông Đỗ Quốc Hiệp ký Quyết định số 719/QĐ-BVM.
Mặc dù được triển khai đấu thầu rộng rãi trong nước và qua mạng, nhưng sau khi thông báo mời thầu thì chỉ có công ty Cổ Phần Dược Thiết bị Y tế Đà nẵng tham gia dự thầu và trúng với giá 22.963.804.776 đồng (Hai mươi hai tỷ, chín trăm sáu mươi ba triệu, tám trăm linh bốn nghìn, bảy trăm bảy mươi sáu đồng).
So với giá dự toán 22.964.550.500 đồng, sau quá trình đấu thầu, chủ đầu tư là BV Mắt chỉ có thể tiết kiệm được số tiền 745.724 đồng, đạt tỉ lệ 0,003%.
Qua tìm hiểu tất cả sản phẩm có trong gói thầu, PV nhận thấy đều chênh lệch cao hơn so với giá nhập khẩu từ vài chục triệu cho đến hàng tỷ đồng.
Đơn cử, sản phẩm Cassette -tip 0.9mm tương thích máy Infiniti (tip 0.9mm; Hãng sản xuất: Alcon, Mỹ) được BV Mắt phê duyệt mức giá 2.539.944 đồng/cái. Trong khi đó, PV được biết sản phẩm này nhập khẩu từ Mỹ về Việt Nam có giá 33 USD/cái, khoảng 788.530 đồng (quy đổi tỉ giá ở thời điểm nhập khẩu). Khi cộng thêm 15% thuế VAT và nhập khẩu thì thiết bị này cũng chỉ có giá trên 900.000 đồng.
Nếu dùng mức giá này để so sánh với số lượng 5.400 cái mà BV Mắt đã mua, tổng tiền chênh lệch thấp hơn so với giá gói thầu khoảng 8,8 tỷ đồng.
Tương tự, đầu cắt dịch kính tương thích máy Infiniti (Hãng sản xuất: Alcon, Mỹ) có giá 2.923.965 đồng. Còn giá nhập khẩu sản phẩm này khi cộng thêm thuế cũng chỉ 2.327.769 đồng. Với 2.000 cái, tổng số tiền chênh lệch lên tới hơn 1,1 tỷ đồng.
Dây dẫn laser 23G tương thích máy Constellation (Hãng sản xuất: Alcon, Mỹ) có giá trúng thầu 5.777.244 đồng/cái. Nhưng theo tìm hiểu, giá nhập khẩu của sản phẩm này cũng chỉ 3.406.663 đồng/cái (bao gồm 10% thuế VAT và nhập khẩu), với 300 cái, tổng số tiền thấp hơn so với giá thầu khoảng 700 triệu đồng.
Tổng số tiền chênh lệch của 6 sản phẩm lên tới hơn 11 tỷ đồng.
Biết rằng nhà thầu phải chịu thêm một số chi phí khác khi đưa sản phẩm đến chủ đầu tư như kho bãi, vận chuyển… Thế nhưng, tổng số tiền chênh lệch của gói thầu so với giá nhập khẩu lên tới hơn 11 tỷ đồng là rất lớn.
Liệu việc xây dựng giá dự toán, thẩm định và phê duyệt giá dự toán đã thực sự đúng và đủ hay chưa? Trong quá trình lập dự toán gói thầu thì căn cứ để tham khảo mức giá sản phẩm thế nào?
Để giải đáp những thắc mắc này nhằm đóng góp thông tin đa chiều, hữu ích, PV đã liên hệ tới BV Mắt TP.HCM nhưng không nhận được phản hồi.
Cần thanh tra vào cuộc
Được biết, nguồn thu viện phí, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, nguồn thu từ dịch vụ khám chữa bệnh và các nguồn thu hợp pháp khác của bệnh viện.
Khi thực hiện nghiên cứu đề tài này, chúng tôi vẫn có niềm tin rằng, sẽ không có chuyện nâng giá thiết bị y tế để trục lợi tại gói thầu đã nêu ở trên. Nhưng với con số chênh lệch giá lên đến hơn 11 tỷ đồng thì thiết nghĩ, phía BV Mắt, cơ quan chủ quản hay các cơ quan hữu quan cần sớm vào cuộc thanh kiểm tra.
Việc làm này không những minh bạch thông tin trước dư luận mà còn tránh điều tiếng cho chủ đầu tư, nhà thầu cũng như đơn vị thẩm định giá và cả cơ quan chủ quản của BV Mắt là sở Y tế TP.HCM.
Trao đổi với PV, luật sư Dương Văn Phúc, đoàn luật sư tỉnh Thừa Thiên – Huế đánh giá: “Để xem xét có vi phạm pháp luật đấu thầu hay không thì cơ quan có thẩm quyền vào cuộc thanh kiểm tra toàn bộ quá trình đấu thầu, từ phương thức, kế hoạch, quy trình lựa chọn nhà thầu, quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu…
Xem xét từng giai đoạn, vai trò của các cá nhân tổ chức có liên quan xem họ có làm theo đúng quy trình thủ tục, có việc móc nối, đi đêm với nhau hay không, có việc dần dựng quân xanh quân đỏ, hay có nhiều hành vi cản trợ tham gia của các nhà thầu khác hay không… Nhận diện các nhà thầu trúng thầu có lịch sử, có thật sự là đơn vị trúng thầu có năng lực hay không? Liệu có câu chuyện sân sau, ưu ái hay không?”.
“Nếu xác định được tiêu cực xảy ra thì chắc chắn chủ đầu tư, đơn vị xây dựng giá dự toán và phê duyệt sẽ phải chịu trách nhiệm. Chủ đầu tư là chủ thể chịu trách nhiệm đầu tiên nếu quá trình lựa chọn nhà thầu có sai phạm, bởi lẽ đây là chủ thể có thẩm quyền phê duyệt các nội dung trong quá trình lựa chọn nhà thầu, như phê duyệt kế hoạch, phê duyệt hồ sơ mời thầu, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu”, luật sư Phúc nhấn mạnh.