Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) mở đầu phiên chất vấn khi đưa ra vấn đề về dự án nghìn tỷ thua lỗ yêu cầu Bộ Công Thương làm rõ.

Ông Sinh đề nghị Bộ trưởng Công Thương cho biết phương án xử lý các dự án, nhà máy thua lỗ, kém hiệu quả, các dự án đã có quyết định đầu tư nhưng không triển khai, để hoang hóa, lãng phí, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan để chấm dứt tình trạng "con voi chui lọt lỗ kim".

Ông Sinh nêu, theo báo cáo của Bộ Công Thương, nguyên nhân kém hiệu quả của những siêu dự án không loại trừ yếu kém quản trị của nhà nước, sai phạm trong công tác quản trị và quản lý điều hành đầu tư của cơ quan quản lý nhà nước. Vì vậy, đề nghị Bộ trường làm rõ hơn nguyên nhân yếu kém này.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, đối với 5 dự án nghìn tỷ (Đạm Ninh Bình, Giấy Phương Nam, Xơ sợi Đình Vũ, Gang thép Thái Nguyên và dự án về Ethanol- PV), Bộ Công Thương đã trình Chính phủ nguyên nhân, tồn tại, hướng xử lý khắc phục và bài học để tránh tình trạng có thể xảy ra trong tương lai.

Bộ trưởng cho biết điểm chung của các dự án này là đều được phê duyệt phương án đầu tư từ 2005-2008. Vấn đề đầu tiên của các dự án này là việc thời gian triển khai quá dài so với thời hạn đã được thẩm định, phê duyệt như các dự án xơ sợi Đình Vũ (Pvtex), Etanol Phú Thọ, Đạm Ninh Bình.

Bộ trưởng nhấn mạnh “điển hình như trường hợp của Đạm Ninh Bình đã kéo dài thời gian thực hiện, thậm chí đến nay không quyết toán được đầu tư dù nhà máy đã đi vào vận hành hành.

Điểm chung thứ hai của 5 dự án này là ảnh hưởng của tình hình kinh tế thế giới, tác động ảnh hưởng mạnh vào dự án, cụ thể thị trường ngyên nhiên liệu. Khi kéo dài dự án, diễn biến của thị trường nguyên nhiên liệu, hàng hóa thế giới như dầu khí, dầu thô lao dốc từ mức đỉnh năm 2008 tới nay đã giảm mạnh và giữ ở mức thấp.

Nguyên nhân thứ ba, Bộ trưởng nhấn mạnh đến những hạn chế tồn tại khác trong năng lực của chủ đầu tư, năng lực quản lý của ban quản lý dự án và năng lực quản lý giảm sát hợp đồng liên quan dẫn đến việc kéo dài thời gian thực hiện dự án, gây lãng phí nguồn lực đầu tư.

Ông Trần Tuấn Anh thừa nhận nhiều dự án hiệu quả kinh tế không còn, nếu đưa vào vận hành thương mại cũng không đủ điều kiện để cạnh tranh, một số dự án doanh thu không đủ bù cho kinh phí thực hiện.

Nói về giải pháp, Bộ trưởng cho hay nguyên tắc trước hết là phải bảo toàn vốn, tài sản của Nhà nước cũng như của các doanh nghiệp Nhà nước tham gia dự án.

“Chúng tôi sẽ cân nhắc bán dự án, cho thuê hoặc cổ phần hóa, giao lại trách nhiệm cho những doanh nghiệp có năng lực khác để cùng tiếp tục hoàn thiện/khai thác dự án, thậm chí nếu cần sẽ tuyên bố phá sản”, Bộ trưởng nhấn mạnh đồng thời cam kết sẽ làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan.

Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh chất vấn: “Dự án nghìn tỷ mà lại khoán trắng, buông lỏng cho doanh nghiệp tự tổ chức đầu tư, thực hiện dẫn đến thua lỗ thì trách nhiệm của các bộ, ngành đến đâu?”.

Về xem xét xử lý trách nhiệm, Bộ trường cho biết cần làm cẩn trọng theo quy định chung của pháp lý. Hiện đã có những thay đổi về khung pháp lý trong thời gian qua nên cần căn cứ khung này để đánh giá chính xác trách nhiệm.

Bộ trưởng cũng nêu rõ phải xác định nguyên nhân vô tình hay cố tình có chủ ý, không loại trừ có sự cố tình làm sai. Một số dự án đã có kết luận của thanh tra Chính phủ, kiểm toán Nhà nước, một số đang chịu thanh tra của Bộ Tài chính và thanh tra của Bộ Công Thương.

Bộ Công Thương sẽ tổng hợp đầy đủ và báo cáo với Đại biểu Quốc hội sau.

Thu Hà (TH)