Nhật Bản - Đầu tàu dẫn đường

Nhật Bản được coi là nước tiên phong vì quốc gia này chiếm gần một nửa GDP của tất cả các nước thành viên. Cùng với Australia và New Zealand, Nhật lên kế hoạch nhanh chóng thuyết phục được các nước còn lại và không thay đổi các quy định từng được thống nhất trước đó. 

Trưởng đoàn đàm phán Nhật Bản Keiichi Katakami trong ngày 1/5 và 2/5 đã gặp 9 trong số 10 người đồng cấp để trù bị cho cuộc họp kéo dài 2 ngày ở thành phố Toronto. Trả lời báo giới trước thềm cuộc họp, ông Katakami bày tỏ Tokyo tin tưởng rằng 11 quốc gia cần đoàn kết để đưa TPP có hiệu lực.

"Canada đã đề nghị Nhật Bản đóng vai trò trung tâm", tờ Yomiuri Shimbun dẫn lời Bộ trưởng phụ trách các vấn đề TPP của Nhật Bản Nobuteru Ishihara nói. Điều đó có nghĩa là Tokyo sẽ là bên đóng vai trò dẫn dắt các cuộc gặp sắp tới.

Sự kiện tại Toronto được xem là phiên họp chuẩn bị cho cuộc gặp cấp bộ trưởng sẽ diễn ra tại Việt Nam vào ngày 21 - 22/5. Nhật Bản hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận mới vào giữa tháng 11, khi Việt Nam tổ chức Hội nghị cấp cao Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC).

Trước đó Nhật Bản từng do dự trong việc đưa TPP có hiệu lực mà không có Mỹ, thị trường lớn nhất trong khối này. Tuy nhiên, trước nguy cơ thương mại tự do bị đe dọa với sự nổi lên của chủ nghĩa bảo hộ sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức, đã có ngày càng nhiều lời kêu gọi trong chính quyền Nhật Bản muốn Tokyo đảm nhận vai trò đi đầu để duy trì đà của thương mại tự do.

3 viễn cảnh cho TPP có hiệu lực

Hiện có 3 viễn cảnh cho việc đưa TPP đi vào hiệu lực. Ở viễn cảnh thứ nhất, các nước sẽ phải thay đổi điều kiện để TPP có hiệu lực. Điều kiện hiện tại là phải có ít nhất 6 nước (trong 12 nước ban đầu) với tổng GDP trên 85% GDP toàn khối hoàn tất quy trình thông qua hiệp định này trong nước.

Trong tình thế hiện nay, 11 nước còn lại không thể đáp ứng yêu cầu này khi chỉ riêng Mỹ đã chiếm đến 60% GDP của toàn bộ 12 nước.

Viễn cảnh thứ 2 là 11 nước phải đàm phán lại các điều khoản trong TPP trong khi viễn cảnh thứ 3 là thiết lập một khu vực tự do thương mại mới bằng việc bổ sung các nước khác.

Việt Nam giữ lập trường vững chắc

Việt Nam đang chuẩn bị để ưu tiên các cuộc đàm phán FTA với Mỹ để đẩy mạnh xuất khẩu hàng dệt may. Một quan chức Nhật Bản cho biết Việt Nam có khả năng sẽ tiếp cận các cuộc đàm phán với một lập trường vững chắc trong khi Australia và New Zealand cũng thận trọng trong các cuộc đàm phán ngoài lề.

11 nước tham gia TPP hiện nay bao gồm Việt Nam, Singapore, Australia, Brunei, Chilê, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand và Peru.

Trâm Anh