Trong những năm vừa qua, với chính sách mở cửa thị trường, tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp phát triển, thị trường viễn thông di động đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Hiện nay, tổng số thuê bao di động tại Việt Nam đạt hơn 120 triệu và được đánh giá là một trong những nước có mật độ thuê bao viễn thông cao trên thế giới. Tuy nhiên, hầu hết các thuê bao di động hiện nay là thuê bao di động trả trước (chiếm hơn 95%), và số thuê bao di động trả trước có thông tin không chính xác chiếm một tỷ lệ rất lớn.

Về cơ bản, cho đến nay pháp luật hiện hành về viễn thông (Luật Viễn thông, Nghị định 25/2011/NĐ-CP, Nghị định 174/2013/NĐ-CP, Thông tư số 04/2012/TT-BTTTT về quản lý thuê bao trả trước) đã tạo ra hành lang pháp lý khá đầy đủ về việc quản lý thông tin thuê bao di động trả trước nhưng kết quả triển khai chưa được như mong muốn, tình trạng SIM thuê bao kích hoạt sẵn, thông tin thuê bao không đúng, SIM rác vẫn còn tồn tại phổ biến. Trong bối cảnh yêu cầu có được cơ sở dữ liệu thông tin thuê bao chính xác để phục vụ công tác đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, góp phần hạn chế tin nhắn rác, bảo vệ quyền lợi của người sử dụng dịch vụ viễn thông, Nghị định số 49/2017/NĐ-CP được ban hành với mục đích sửa đổi, bổ sung, thay đổi một số quy định về quản lý thuê bao di động nhằm tăng tính hiệu quả trong công tác triển khai, giảm tục hành chính, tăng tính chính xác của thông tin thuê bao di động trả trước, đồng thời đưa ra các mức xử phạt nghiêm khắc hơn nhằm giải quyết những vấn đề tồn đọng.

Nghị định 49/2017/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực viễn thông, công nghệ thông tin và tần số vô tuyến điện chính thức có hiệu lực từ ngày 24/4/2017. Theo Nghị định này, việc giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung chỉ được thực hiện tại các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông do doanh nghiệp thiết lập hoặc điểm cung cấp dịch vụ viễn thông của các doanh nghiệp viễn thông khác thiết lập được doanh nghiệp viễn thông ký hợp đồng ủy quyền. Thêm vào đó, Nghị định này cũng quy định SIM thuê bao di động chỉ được cung cấp tại các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông. Nghị định cũng tập trung quản lý các doanh nghiệp viễn thông với các quy định như: Doanh nghiệp viễn thông phải chịu hoàn toàn trách nhiệm đối với hoạt động của các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông, kể cả các điểm ủy quyền; chịu hoàn toàn trách nhiệm về tính chính xác, đầy đủ của thông tin thuê bao.

Trong thời gian 3 tháng, kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, các doanh nghiệp viễn thông có trách nhiệm ký hợp đồng với các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông ủy quyền; rà soát, thông báo, thanh lý hợp đồng, thu hồi toàn bộ các SIM thuê bao di động đã được doanh nghiệp phân phối cho các đại lý. Sau thời gian 3 tháng này, các điểm đăng ký thông tin thuê bao, đại lý phân phối SIM thuê bao nếu không được ủy quyền sẽ phải ngừng hoạt động liên quan tới đăng ký thông tin thuê bao, phân phối SIM thuê bao liên quan tới doanh nghiệp đó.

Để hạn chế tình trạng sim rác bày bán tràn lan, trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, các doanh nghiệp viễn thông di động có trách nhiệm rà soát, hướng dẫn, yêu cầu các thuê bao di động trả trước đang sử dụng dịch vụ của mình mà thông tin thuê bao chưa tuân thủ theo đúng quy định tại Nghị định này thực hiện lại việc giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo quy định tại Nghị định này. Sau 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, doanh nghiệp phải đảm bảo toàn bộ thông tin thuê bao di động được lưu giữ trong cơ sở dữ liệu của doanh nghiệp là đầy đủ, chính xác.

Nghị định 49/2017/NĐ-CP có các mức xử phạt chi tiết cho từng hành vi vi phạm với từng chủ thể (thuê bao, điểm cung cấp dịch vụ viễn thông, doanh nghiệp viễn thông di động, đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp viễn thông di động) và tập trung chủ yếu xử phạt các doanh nghiệp viễn thông di động (do chịu toàn bộ trách nhiệm về tính chính xác, đầy đủ của thông tin thuê bao). Cụ thể: Phạt tiền đến 1 triệu đồng trên mỗi số thuê bao đối với doanh nghiệp viễn thông trong trường hợp cung cấp dịch vụ cho thuê bao có thông tin thuê bao không đúng quy định. Bên cạnh đó, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp cũng có thể bị phạt tới 100 triệu đồng đối với các sai phạm lớn. Ngoài ra, sẽ phạt tiền đến 30 triệu đồng trên mỗi điểm cung cấp dịch vụ viễn thông đối với doanh nghiệp viễn thông trong trường hợp chấp nhận giấy tờ không đúng quy định. Phạt tiền đến 40 triệu đồng khi bán, lưu thông SIM thuê bao đã nhập sẵn thông tin thuê bao, kích hoạt sẵn dịch vụ và bán SIM thuê bao di động khi không được nhà mạng ký hợp đồng ủy quyền. Phạt tiền từ 80 triệu đồng đến 100 triệu đồng đối với doanh nghiệp viễn thông có hành vi cung cấp hoặc sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin để giả mạo thông tin, ảnh chụp giấy tờ của các cá nhân, tổ chức, ảnh chụp người trực tiếp đến giao kết hợp đồng để thực hiện việc giao kết hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung cung cấp và sử dụng dịch vụ viễn thông.

Được biết, trước đây những quy định đối với những sai phạm nói trên chỉ được đưa ra trong Thông tư số 04/2012/TT-BTTTT “Quy định về quản lý thuê bao di động trả trước”. Sau khi Nghị định 49/2017/NĐ-CP có hiệu lực, Thông tư này đã được bãi bỏ. Chính phủ kỳ vọng, Nghị định 49/2017/NĐ-CP sẽ khắc phục các kẽ hở, tăng tính hiệu quả và khả thi trong công tác quản lý thuê bao di động trong cả nước. Ngoài ra, những quy định có sức răn đe khá lớn trong Nghị định này sẽ góp phần ngăn chặn tình trạng sim rác được bán tràn lan trên thị trường.

Nhật Thăng