Trong văn bản gửi tới đích danh Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng do Chủ tịch Phan Thế Ruệ ký, Hiệp hội xăng dầu Việt Nam (Vinpa) một lần nữa nêu những điểm bất hợp lý của việc tính thuế nhập khẩu xăng dầu theo bình quân gia quyền. 

Theo các Hiệp định FTA song phương và đa phương đã kí kết, Việt Nam đang thực hiện lộ trình giảm thuế nhập khẩu xăng dầu theo các mức khác nhau. Đối với xăng là 20% nhập từ ASEAN và 10% nhập từ Hàn Quốc; tương tự đối với các mặt hàng dầu là 0% và 5%.

Tuy nhiên, theo Thông tư số 48/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 17/3/2016 lại áp mức thuế nhập khẩu đối với mặt hàng xăng là 20% và các mặt hàng dầu là 7%. Đồng thời, trong Văn bản số 189/BTC-QLG của Bộ Tài chính cũng quy định, áp mức thuế nhập khẩu để tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu là thuế nhập khẩu bình quân gia quyền theo sản lượng nhập khẩu từ các nguồn khác nhau, lấy số liệu quý trước tính cho quý sau.

Do đó, hiện mức thuế nhập khẩu xăng dầu đang áp dụng cho quý II/2016 (Văn bản 4536/BTC-QLG ngày 5/4/2016) để tính giá cơ sở cho mặt hàng xăng dầu là 18,35% đối với xăng; 2,32% đối với dầu diezel và 0% đối với dầu mazut. Việc Bộ Tài chính áp mức nhập khẩu bình quân gia quyền này đã bộc lộ những bất cập lớn, đặc biệt là cách áp mức thuế nhập khẩu xăng dầu như hiện nay đã gây nên chênh lệch lớn, ảnh hưởng đến lợi ích của người tiêu dùng.

Ông Phan Thế Ruệ cho rằng, việc áp dụng cơ chế giá, thuế như vậy sẽ “không làm thay đổi giá cơ sở, vẫn đảm bảo thu ngân sách và người tiêu dùng không bị hại, các doanh nghiệp cũng công bằng hơn”.

“Tính công khai, minh bạch của cách áp thuế nhập khẩu bình quân gia quyền không thuyết phục được người tiêu dùng, giới chuyên gia, các phương tiện truyền thông và các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Dư luận cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn dùng những biện pháp hành chính để can thiệp vào thị trường xăng dầu trong nước trong khi Nghị định 83, Thông tư 39 đã quy định và hướng dẫn cụ thể”, văn bản của Vinpa nêu rõ.

Cách áp thuế nhập khẩu bình quân gia quyền cũng không phản ánh đầy đủ diễn biến giữa giá thế giới và trong nước. Hiệp hội này lấy dẫn chứng, trong kỳ điều hành đầu tiên của quý II/2016 áp dụng mức thuế bình quân gia quyền, giá dầu diesel trong nước đã diễn biến ngược lại với giá thế giới, trong khi giá diesel thế giới giảm 0,4% thì diesel trong nước phải tăng sử dụng Quỹ bình ổn từ 983 đồng lên 1.017 đồng một lít mới giữ nguyên được giá bán lẻ.

“Mỗi năm Việt Nam cần khoảng 14-15 triệu tấn xăng dầu, trong đó Nhà máy lọc hoá dầu Bình Sơn cung cấp khoảng 30%, còn lại nhập khẩu tới 70%. Nếu duy trì thuế nhập khẩu bình quân gia quyền, các nhà nhập khẩu Việt Nam sẽ tập trung vào nguồn có ưu đãi thuế nhập khẩu thấp nhất, như FTA Việt Nam - Hàn Quốc, ATIGA”, Chủ tịch Vinpa nhận định.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính khẳng định, trong giai đoạn này, thuế nhập khẩu trong công thức tính giá cơ sở được tính theo mức thuế nhập khẩu bình quân gia quyền là hợp lý nhất, giải quyết được hài hòa quyền lợi giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Để xử lý triệt để tác động hội nhập đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng xăng dầu trong nước, Bộ Tài chính cho rằng, về lâu dài phương pháp điều hành dùng giá cơ sở căn cứ vào giá nhập khẩu là không còn phù hợp do đến năm 2017, nhà máy lọc dầu Nghi Sơn đi vào hoạt động thương mại, nên cơ bản xăng dầu trong nước đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ.

Mai Anh (TH theo Vnexpress, Vneconomy, VOV)