Diễn đàn tầm nhìn khu vực năm 2016 do Viện ISEAS-Yusof Ishak tổ chức ngày 12/1 tại Singapore với sự tham dự của khoảng 500 học giả, chuyên gia kinh tế, chính trị, quốc phòng và ngoại giao quốc tế.
Phần lớn các chuyên gia và học giả quốc tế tham luận tại diễn đàn đều ủng hộ quan điểm đã đến lúc ASEAN cần phải đóng vai trò lớn hơn nữa trong việc duy trì trật tự dựa trên luật pháp quốc tế tại Biển Đông.
Diễn đàn tầm nhìn khu vực năm 2016 do Viện ISEAS-Yusof Ishak ngày 12/1 tổ chức tại Singapore
Học giả đến từ Mỹ là Giáo sư Susan Shirk, Chủ nhiệm Chương trình Trung Hoa thế kỷ 21 của ĐH California - San Diego, nhìn nhận khu vực Đông Nam Á là một điểm quan tâm đặc biệt của chính quyền Barack Obama, là trung tâm của chiến lược tái cân bằng ở châu Á - Thái Bình Dương của Mỹ.
“Với chủ trương cổ vũ tự do lưu thông hàng hải, xây dựng lợi ích chung dựa trên luật pháp quốc tế, Washington đã tạo lập được liên minh tốt đẹp với các quốc gia trong khu vực”, bà Shirk nói.
Trong khi đó, quan ngại trong khu vực bắt đầu xuất hiện kể từ khi Bắc Kinh có những hành động lấn tới ở Biển Đông và biển Hoa Đông, giữa bối cảnh Trung Quốc trỗi dậy mạnh mẽ về kinh tế lẫn quân sự. “Trung Quốc đang theo đuổi những lợi ích ích kỷ trên phương diện chủ quyền và lãnh thổ”, bà Shirk nói và cho rằng điều đó khiến Bắc Kinh không thể tạo được quan hệ tốt với các nước láng giềng.
Ảnh chụp vệ tinh Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà phía Trung Quốc chiếm đóng, xây dựng trái phép. (Nguồn: AFP)
Giáo sư Carlyle Thayer phân tích, tại Biển Đông Bắc Kinh chưa bao giờ giải thích được cơ sở pháp lý cho các tuyên bố chủ quyền của nước này. Giáo sư Thayer đặt câu hỏi: “Vậy làm sao để nhận diện đâu là vùng đặc quyền kinh tế, đâu là những vùng biển sâu?”.
Trong những ngày qua, dư luận khu vực và quốc tế không khỏi quan ngại trước việc Trung Quốc thực hiện các chuyến bay thử nghiệm tới một đường băng do Bắc Kinh mới xây dựng trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa trên Biển Đông.
Bà Theresa Fallon - chuyên gia cao cấp về quan hệ Âu-Á và tranh chấp ở Biển Đông thuộc Viện châu Âu nghiên cứu về châu Á (EIAS), đánh giá hành động của Trung Quốc đã làm leo thang căng thẳng tại một trong những khu vực tranh chấp "nóng" nhất thế giới.
Trong bối cảnh các quốc gia trong khu vực liên tục yêu cầu Trung Quốc ngừng tôn tạo và mở rộng diện tích xây dựng đảo ở Biển Đông, hành động bay thử nói trên của Bắc Kinh đang làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
giáo sư Eric David, Giám đốc Trung tâm Luật quốc tế thuộc Đại học Tự do Brussels (ULB) đánh giá hành động của Trung Quốc xây dựng đường băng trên đảo tranh chấp là "hành động nhằm thể hiện chủ quyền."
Do vậy, các quốc gia liên quan cần phải hành động bằng cách gửi công hàm ngoại giao phản đối Trung Quốc và khẳng định rằng Trung Quốc không có bất cứ quyền nào để xây dựng sân bay trên những hòn đảo mà họ tự cho là thuộc về mình. Các nước cũng cần yêu cầu Trung Quốc giải quyết vấn đề chủ quyền bằng con đường pháp lý.
Trâm Anh (Tổng hợp)