Theo CNN, lâu nay Đảo quốc sư tử vẫn luôn giữ mối quan hệ tốt với cả 2 cường quốc, là đồng minh ở châu Á cho Washington trong chiến tranh Lạnh và là một trong những đối tác đầu tiên của Trung Quốc trong quá trình hiện đại hoá kinh tế của nước này.

Trong những năm qua, Singapore rất giỏi trong việc lựa chọn "con đường trung lập", cân bằng mối quan hệ tích cực với cả Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, với tính bất ổn của tổng thống Mỹ Donald Trump và tầm ảnh hưởng ngày càng rộng của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Singapore đang nằm ở một tình thế khó khăn hơn.

"Nếu Singapore không thể thì chẳng ai có thể giữ được thế cân bằng này", Kerry Brown, giám đốc viện Lau China tại King's College London, nói với CNN.

Từ chú chuột nhỏ "lột xác" thành sư tử

Cách đây 7 năm, con đường của Singapore dường như khá ổn định và an toàn. "Chúng tôi đang ở châu Á và châu Á đang bùng nổ," Thủ tướng Lý Hiển Long cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2010.

Vị Thủ tướng Singapore cho rằng tầm ảnh hưởng của Bắc Kinh tuy lớn nhưng Mỹ cũng đóng một vai trò mà Trung Quốc hay bất kỳ nước nào cũng đều không thể thay thế. Đánh dấu quốc khánh vào ngày 9/8, Singapore thực sự là một quốc gia có một không 2 về mặt chính trị và địa lý.

Với dân số chỉ có 5 triệu người, nhưng Singapore vẫn là một trung tâm tài chính quốc tế và một thị trường tự do mạnh. Trong khi các nước láng giềng lâm vào những đợt hỗn loạn về chính trị và tài chính liên tiếp, quốc gia nhỏ bé vẫn giữ được sự thịnh vượng và ổn định.

Singapore nằm trên một trong những tuyến thương mại có giá trị nhất thế giới, eo biển Malacca - nơi phần lớn dầu châu Á chảy qua mỗi ngày. Ngày nay, đảo quốc sư tử này là một trong những nước giàu nhất trên thế giới tính theo GDP bình quân đầu người. Năm 2015, hàng trăm tỷ USD trong xuất nhập khẩu đổ vào các tuyến đường thủy của Singapore, cảng hàng hóa nhộn nhịp thứ 2 trên thế giới, sau Thượng Hải.

Về chính trị, đảo quốc này là thành viên sáng lập của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á ASEAN và từ năm 2010 thường được mời tham gia các sự kiện G20.

Những người bạn quyền lực

Sức mạnh của Singapore không chỉ đến từ sự giàu có mà còn từ tình bạn khăng khít với siêu cường kinh tế lớn nhất thế giới.

Singapore có mối quan hệ lịch sử và quân sự chặt chẽ với Washington từ thời chiến tranh Lạnh. Nước này cho phép sự hiện diện của không quân và hải quân Mỹ, bao gồm tàu chiến đấu ven biển USS Coronado và hơn 1.000 nhân lực sửa chữa và cung cấp nhu yếu phẩm cho các thành viên của Hạm đội 7 của Mỹ.

Đồng thời, Singapore cũng nhanh chóng qua lại với Trung Quốc khi nước này bắt đầu mở cửa kinh tế vào những năm 1980 dưới sự lãnh đạo của chủ tịch Đặng Tiểu Bình. Năm 2015, để chứng tỏ chính quyền Bắc Kinh rất coi trọng tình bạn này, ông Tập từng tổ chức cuộc họp mang tính bước ngoặt với nhà lãnh đạo Đài Loan Mã Anh Cửu ở Singapore.

Chiến thuật này đã đem lại một kết quả như ý. Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, Trung Quốc và Mỹ hiện là 2 trong số các đối tác thương mại lớn nhất của Singapore. 60 tỷ USD xuất khẩu của Singapore là dành cho thị trường Trung Quốc và Hồng Kông trong khi 30 tỷ USD là giá trị hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Singapore cũng được xem là một trong những thành viên quan trọng trong 2 sáng kiến kinh tế - chính trị quan trọng của Trung Quốc ở khu vực là Ngân hàng đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) và Chiến lược Vành đai một con đường.

"Một chú gấu cáu kỉnh trong một hang động nhỏ"

Cũng như những cuộc tranh luận chính trị ở Đông Nam Á, vấn đề của Singapore bắt đầu với Biển Đông.

Mối quan hệ giữa Singapore và Trung Quốc chắc chắn không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Tại một cuộc họp của ASEAN tại Việt Nam trong năm 2010 với nhiều tranh luận về vấn đề Biển Đông, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì đã đưa ra cảnh báo với Bộ trưởng Singapore.

"Trung Quốc là một quốc gia lớn và các quốc gia khác là những nước nhỏ, và đó là một thực tế", Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Yang Jiechi nói.

Sáu năm sau, Singapore kêu gọi Trung Quốc tuân thủ một phán quyết của Tòa án trọng tài quốc tế của Liên hợp quốc về Biển Đông do Philippines đệ đơn.

Ngay lập tức, Trung Quốc cũng đã có những phản ứng đáp lại, giảm hẳn mối quan hệ với Singapore.

Vào tháng 11 năm 2016, 9 tàu vận tải bọc thép của Singapore bị bắt giữ trong hai tháng tại Hồng Kông trên đường trở về từ Đài Loan. 

Tháng 5 năm 2017, Thủ tướng Singapore vắng mặt trong Diễn đàn Vành đai một con đường ở Bắc Kinh mặc dù là một trong những người đầu tiên ủng hộ sáng kiến này.

Quan hệ của Singapore với Trung Quốc dường như đã bắt đầu cải thiện khi Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường chấp nhận lời mời đến thăm Đảo quốc Sư tử và Chủ tịch Tập Cận Bình đã có cuộc trò chuyện hữu nghị với lãnh đạo Singapore bên lề G20 vào tháng 7.

Tuy nhiên, sự đóng băng cho thấy Trung Quốc sẵn sàng thực hiện quyền lực quốc tế và khu vực đang chống lại các quốc gia không cùng lợi ích với Bắc Kinh.

"Trung Quốc đã lên sân khấu ... nơi họ cho rằng họ có thể áp đặt quyền lực của nước lớn lên các nước bé..." phó giáo sư Quan hệ Quốc tế Michael Barr tại đại học Flinders của Adelaide nói

"Nó càng ngày càng giống với việc sống với một con gấu cáu kỉnh trong một hang động nhỏ", Barr nói.

Sư tử rơi vào thế "tiến thoái lưỡng nan"

Trong quá khứ, liên minh an ninh chặt chẽ của Singapore với Mỹ từng giúp giảm bớt những lo ngại về Trung Quốc. Tuy nhiên tình hình hiện nay thì khác vì "không ai ở châu Á thực sự biết chuyện gì đang xảy ra ở Washington", ông Brown giải thích.

Các chuyên gia nghi ngờ chính sách trục châu Á của chính quyền cựu tổng thống Barack Obama có thể không "sống sót" trong bối cảnh ông Trump hô hào "nước Mỹ trước tiên" và chống toàn cầu hóa. Trong khi đó, Singapore là một trong những nước bảo vệ tự do thương mại hàng đầu thế giới, bởi vì nếu không "giao lưu", đất nước nhỏ bé này sẽ không thể tồn tại.

"Nếu ông Trump thực sự đi theo hướng đóng cửa tự do thương mại, gây trở ngại và là một đồng minh không đáng tin cậy ... Tôi thấy không chỉ Singapore mà cả khu vực Đông Nam Á đều sẽ quay sang Trung Quốc", Michael Barr nói.

Giờ đây, tình thế của Singapore không còn đơn giản. "Trung Quốc nghĩ Singapore đang quá thân với Mỹ", ông Barr nhận định.

Vì vậy, Singapore đang rơi vào tình thế "tiến thoái lưỡng nan" khi không thể rời xa đồng minh thân cận là chú "đại bàng" Mỹ nhưng mặt khác, "Sư tử" cũng hiểu rằng về lâu về dài phải hướng tới "con rồng" Trung Quốc, ông Barr nói.

Trâm Anh