Khu chung cư Quang Trung là một bộ phận cấu thành của khu tập thể cao tầng phường Quang Trung được xây dựng từ năm 1976, gồm 21 dãy nhà chung cư cao tầng với 1.556 hộ dân, trong đó có 8 dãy nhà được thiết kế theo kiểu căn hộ khép kín và 3 dãy nhà tập thể, đến nay đã xuống cấp nghiêm trọng, đe dọa đến sự an toàn của những người dân sinh sống nơi này, đồng thời ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị. Từ nhiều năm nay, hàng nghìn hộ dân ở Khu chung cư Quang Trung, TP Vinh luôn phải sống trong cảnh bất an. Trước thực trạng trên, năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt dự án cải tạo Khu chung cư Quang Trung nhằm đảm bảo an toàn tính mạng người dân và mỹ quan đô thị. Tuy nhiên, đến nay dự án vẫn chưa được triển khai xây dựng.

Qua quan sát thực tế, hiện trạng Khu chung cư Quang Trung đã xuống cấp (theo đánh giá chất lượng xây dựng hiện chỉ còn 30%), một số hạng mục công trình có thể gây nguy hại đến an toàn cho người dân đang sinh sống trong khu vực. Hệ thống cơ sở hạ tầng chắp vá, các ki-ốt bố trí dày đặc, lộn xộn. Trong khuôn viên có chợ tự phát và trường mầm non nên trong giờ cao điểm việc lưu thông gặp hết sức khó khăn. Toàn cảnh hiện rất nhếch nhác tạo hình ảnh xấu cho đô thị. Sự xuống cấp nghiêm trọng khi trần và nền nhà, nền xi măng ở cả sân trước và sân sau đã bị bong tróc, sụt lún, cột tường đã nứt nẻ, lan can của các tầng đã không còn nguyên vẹn, thậm chí một số chỗ còn lòi ra các thanh sắt đã trét gỉ...

Khu A Quang Trung (TP Vinh) gồm các tòa nhà chung cư 5 tầng: A1, A3, A5, A6 và B1 được xây dựng sớm nhất và bộc lộ sự mất an toàn lớn nhất. Khu nhà A1 chẳng ai còn biết đến mặt trước của nó bởi đã rơi rụng vôi vữa, trơ ra những đoạn sắt gỉ sét và mòn rũa, cửa đi vào mặt trước các căn hộ đã bị sử dụng làm bếp, nhà tắm… Bê tông cầu thang và khu vực cửa sập nhiều chỗ, nhất là những nơi trống gió. Khu nhà này vệ sinh đi chung, bẩn thỉu, nước không đủ, thậm chí cửa không có, rất nhếch nhác. Hành lang đi ra phía trước của tòa nhà hầu như đã bịt lại và người dân đi bằng phía sau tòa nhà thông ra một chợ xép.

Gia đình chị Trần Thị Ngọc sống tại nhà A1 chung cư Quang Trung gần 25 năm nay. Với diện tích hơn 20m2, căn phòng này vừa là nơi sinh hoạt, vừa là bếp và nơi ăn nghỉ của cả gia đình chị. Những năm gần đây, căn phòng đã bị xuống cấp nghiêm trọng, mỗi khi mưa to gió lớn, nước chảy tràn ngập cả phòng. Trao đổi với nhóm phóng viên, chị Ngọc cho biết: “Căn phòng này bị nứt hết tường trần, cửa bay cả bản lề không đóng mở được. Mỗi khi mưa to, nước tạt vào ướt hết cả đồ dùng, chúng tôi phải lánh tạm đi ở nhờ nơi khác…”

Đây cũng là thực trạng chung của hàng nghìn hộ dân sinh sống tại các khu nhà A, phường Quang Trung chứ không riêng hộ chung cư gia đình chị Ngọc. Tại hành lang lên xuống của nhà A1 thường xuyên xảy ra tình trạng vôi vữa rơi từng mảng lớn, trần nhà bong tróc không đủ khả năng che nắng, che mưa nên những người dân nơi đây phải tự tạo mái lợp tạm.

Chia sẻ về mong muốn của người dân khu chung cư, Chị Nguyễn Thị Mai Hạnh - Khối 2 nhà B1 phường Quang Trung, TP Vinh nói: “Các khu nhà bị xuống cấp, người dân sống rất tạm bợ. Chúng tôi mong muốn tỉnh và thành phố sớm triển khai dự án xây dựng khu chung cư để người dân được sống an toàn…”

Theo tìm hiểu của chúng tôi thì nhà C8 và C9 là 2 trong 18 nhà thuộc chung cư Quang Trung được xây dựng từ đầu những năm 70 của thế kỷ trước, độ an toàn của cả 2 nhà này chỉ còn dưới 40%. Riêng C8, có 51/70 chiếc dầm xuống cấp; 40/70 tấm sàn hành lang và lô za bị hư hỏng; 64/70 tấm hệ thống lan can hành lang lô za đã qua gia cố, nhưng vẫn bong lở, lan can, cột trụ, nhiều chỗ đã mục nát để lộ những lõi thép han rỉ.

Chị Nguyễn Thị Yến, phòng 241, C8 cho biết: “80% số hộ dân ở đây là cán bộ hưu trí, dân lao động, thu nhập thấp. Thế nhưng, thời gian gắn bó nơi đây hơn 30 năm, các hộ đều đóng góp đầu tư các công trình nước, đắp đường, xây dựng hội quán... Bây giờ chủ trương của tỉnh là quy hoạch và xây dựng lại nhà C8 và C9, nhưng trước khi di dời chính quyền cũng phải trả lời rõ ràng cho dân biết những quyền lợi, chế độ của dân khi tái định cư”.

Mời chúng tôi vào thăm căn phòng mà gia đình chị đã ở hơn 30 năm nay. Chị tâm sự: “Hồi ấy, bố mẹ tôi là cán bộ, công nhân xuất sắc mới được ưu tiên phân về ở đây. Thời gian đầu, cán bộ công nhân đông, nên phải ở ghép. Sau này, một số người được cơ quan cấp đất nên họ làm nhà chuyển ra chỗ mới. Hiện tại khu nhà C8 vẫn còn 8 hộ gia đình đang phải ở ghép trong 4 căn hộ, như tầng 4 có gia đình hộ bà Ly - bà Mỵ, tầng 2 có gia đình hộ bà Thứ - bà Thương, tầng 1 có gia đình hộ bà Cúc - bà Xô...”. Nhiều căn hộ, trần nhà, trần hành lang rơi rụng từng mảng bê tông. Mục sở thị khu C8, chúng tôi chứng kiến cảnh sống vô cùng khổ sở của các hộ dân. Có gia đình 4 - 5 người sống trong 12m2. Như gian nhà số 111 ở tầng 1 chỉ có trên 30m2 mà có 2 hộ gia đình là bà Luyên và hộ bà Hòa cùng chung sống. Bởi vậy, gia đình này sử dụng diện tích nhà bếp, thì hộ kia sử dụng nhà tắm, còn nhà vệ sinh thì dùng chung.

Hư hỏng, nứt toác, bong lở là tình trạng chung ở nhà C8 và C9 khu chung cư phường Quang Trung, TP Vinh. Nhiều năm qua, hơn 100 hộ dân với hơn 2.000 nhân khẩu sinh sống trong 2 khu nhà này, luôn phải sống trong nơm nớp lo âu vì nhà có thể sập bất kì lúc nào. Những tòa nhà chung cư 5 tầng được xây dựng cách đây  đến 40 năm vừa xuống cấp, vừa quá chật hẹp nên hầu hết mặt trước các khu nhà đã được người dân  tận dụng thành những “chuồng cọp”, vừa không đảm bảo an toàn cho người dân mà còn mất mỹ quan đô thị. Bên cạnh đó, hệ thống đường dây điện cũng chỉ được bố trí, giăng mắc tạm bợ không an toàn. Đáng nói hơn trong suốt thời gian qua nhiều hộ dân sinh sống tại đây đã tự ý cơi nới, sửa chữa lại căn hộ của mình dẫn tới rất nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Mới đây, Bộ Xây dựng ban hành dự thảo nghị định cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư. Tuy nhiên theo các chuyên gia, nhiều cơ chế vẫn chưa thực sự thu hút nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước. Nếu chỉ cho phép xây dựng lại chung cư mới với chỉ tiêu quy hoạch giống như chung cư cũ sẽ không khả thi và sẽ không nhà đầu tư nào có thể thực hiện được. Đối với những hộ đông người, hoặc có nhiều hộ khẩu trong cùng một căn hộ chung cư, cần bổ sung nguyên tắc ngoài căn hộ chung cư xây dựng mới được hoán đổi, còn được quyền mua thêm căn hộ với giá ưu đãi phù hợp với đặc điểm tình hình thực tế của từng dự án và của từng địa phương. Được biết năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An đã phê duyệt dự án cải tạo khu A - chung cư Quang Trung tại Quyết định số 495, do Công ty CP đầu tư đô thị Dầu khí Quang Trung làm chủ đầu tư và đến thời điểm này nhà đầu tư vẫn chưa triển khai?

Cải tạo, xây dựng lại Khu chung cư Quang Trung - là một trong những dự án trọng điểm của tỉnh và thành phố. Công trình được xây dựng không những tăng thêm quỹ nhà ở, để tránh những hiểm họa đáng tiếc, các cấp tỉnh, thành phố Vinh cần xem xét những nhà đầu tư nếu có đủ điều kiện và năng lực để triển khai xây dựng, mà còn nâng cao chất lượng sống cho hàng nghìn hộ dân nơi đây.

Trước sự việc người dân phản ánh về sự xuống cấp nghiêm trọng của khu chung cư, nhóm phóng viên chúng tôi tiếp tục liên hệ với các cấp chính quyền để tìm hiểu thêm về năng lực nhà đầu tư, các chính sách di dời… và sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc trong các số báo sau.

Thái Quảng

Báo Kinh doanh & pháp luật cuối tuần