Án chồng án

Trước đó vào tháng 3-2016 ông Nguyễn Văn Kiêng (đại diện cho vợ là bà Lê Thị Mỹ Hạnh) đã có đơn kiến nghị và tố cáo đến Chánh án TAND Cấp cao tại TP.HCM, yêu cầu sớm giải quyết dứt điểm vụ án hành chính để làm cơ sở giải quyết các nội dung khác trong đó có liên quan đến việc tố cáo hình sự một số đối tượng mà ông cho rằng đã câu kết muốn chiếm đoạt tầng trệt căn nhà của ông. Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 8-8 ông Kiêng cũng nêu nội dung này ra và HĐXX  cho rằng nếu ông muốn tố cáo hình sự thì phải làm đơn yêu cầu cơ quan điều tra có thẩm quyền. Theo đó trong việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến hành chính hay dân sự, tòa đều không xét yêu cầu này mà nó là một lĩnh vực khác. Về việc hủy án của tòa ông kiêng cho rằng, các chứng cứ trong vụ án hai bên đã cung cấp đầy đủ, không còn lý do gì tòa cứ kéo dài vụ án nhì nhằng khiến ông thiệt hại về kinh tế. Bởi khi tòa chưa giải quyết dứt diểm thì “số phận” căn nhà vẫn treo lơ lửng. Trong khi liên quan đến căn nhà này còn một vụ kiện dân sự phát sinh từ năm 2006 chưa được giải quyết.

Đầu đuôi câu chuyện được bắt đầu từ việc cha mẹ bà Hạnh là ông Nguyễn Văn Tư và bà Lê Thị Đào tạo dựng căn nhà trên từ trước năm 1975. Năm 1991, ông Tư đã tự nguyện làm giấy tờ hợp pháp tặng toàn bộ phần sở hữu của ông đối với căn nhà cho vợ là bà Đào. Cũng năm này bà Đào được UBND quận 3 xác nhận căn nhà không thuộc diện Nhà nước quản lý. Từ căn cứ này ngày 21-10-1996 Phòng công chứng số 1 (thuộc Sở Tư pháp TP.HCM) chứng nhận việc bà Đào cho tặng bà Hạnh toàn bộ căn nhà. Sau đó bà Hạnh được cơ quan có thẩm quyền cấp phép xây lại nhà thành một trệt ba lầu như ngày nay. Nhưng bất ngờ, cuối năm 2006, ông Tư khởi kiện dân sự ra TAND TP.HCM đòi chia phần thừa kế căn nhà (lúc này bà Đào đã mất). Trong thời gian chờ tòa giải quyết, ông Tư lại gửi đơn lên Sở Xây dựng và UBND TP xin ưu tiên mua lại căn nhà. Năm 2008, Sở Xây dựng TP có văn bản yêu cầu Sở Tư pháp hủy hợp đồng cho tặng và việc công chứng di chúc của bà Đào với lý do ngày 22-12-1995 UBND TP.HCM đã ra quyết định (QĐ) số 69632-QĐ-UB xác định sở hữu nhà nước với tầng trệt của căn nhà. Nhưng ngày 2-12-2008 và ngày 3-7-2009 Sở Tư pháp TP.HCM ban hành hai công văn số 3790/STP-BTP và 1880/STP-BTP trả lời Sở Xây dựng khẳng định: Toàn bộ giấy tờ công chứng được làm đúng trình tự và hợp pháp, không thể hủy bỏ hoặc làm vô hiệu.

Trên cơ sở QĐ 69632 năm 1995, ngày 5-6-2012, UBND TP ra QĐ số 2928/QĐ-UB thu hồi tầng trệt căn nhà. Trước đó ngày 13-9-2010 Sở Xây dựng TP.HCM ban hành văn bản về việc kiểm kê thu hồi tầng trệt nhà 110 Cao Thắng theo chỉ đạo của UBND TP. Các QĐ này không được gửi cho bà Hạnh. Mãi đến 17 năm sau từ ngày QĐ 2928 ra đời thì bà Hạnh mới biết tậng trệt nhà mình bị quốc hữu hóa. Vì thế bà khởi kiện yêu cầu tòa hủy hai QĐ 69632, 2928 và văn bản của Sở Xây dựng nêu trên vì cho rằng trái luật, vi phạm quyền sở hữu hợp pháp của bà. Từ đây vụ việc trở nên phức tạp, án chồng án, nên tòa phải tạm đình chỉ vụ tranh chấp dân sự, giải quyết vụ kiện hành chính trước.

UBND TP. HCM thua kiện

Tại phiên xử ngày 15-1-2015, TAND TP.HCM đã tuyên bác QĐ số 2928/QĐ-UB ngày 5-6-2012 của UBND TP.HCM về việc thu hồi tầng trệt căn nhà. Đối với QĐ số 69632 năm 1995 thì tòa kiến nghị Chính phủ, UBND TP.HCM, Bộ Xây dựng, Bộ Công an đánh giá, xem xét lại tính hợp pháp vì bà Hạnh đã hết thời hiệu khởi kiện. Tòa cũng tuyên bác yêu cầu của bà Hạnh về việc hủy văn bản của Sở Xây dựng TP.HCM vì nó không chứa nội dung của một QĐ hành chính. Sau đó UBND TP.HCM kháng cáo bản án. Phía ông thì tố cáo một số cán bộ của Sở Xây dựng TP.HCM vì cho rằng đã có hành vi tham mưu không đúng cho UBND TP ban hành các quyết định quốc hữu hóa nhà của ông. Đơn khiếu nại và tố cáo của ông đã được TAND Cấp cao tại TP.HCM tiếp nhận bằng giấy biên nhận số 242/BN ngày 16-3-2016.

Quay trở lại bản án sơ thẩm ngày 15-1-2015 của TAND TP.HCM. Tòa nhận định, về hình thức QĐ số 69632 năm 1995 do UBND TP ban hành là không đúng vì ghi sai tên của mẹ bà Hạnh. Việc trên QĐ có chữ ký phô tô của người kí ban hành thời điểm đó là Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Viết Thanh là trái quy định, không có hiệu lực pháp luật. Về nội dung, theo các tài liệu và chứng cứ thì phần diện tích 640m2 tầng trệt ngôi nhà trước kia cha bà Hạnh là ông Tư cho mượn để làm nhà in, ông không dùng giá trị đất để góp vốn mà chỉ góp phần giá trị xây dựng nhà. Thực tế tầng trệt là một khối thống nhất không thể tách rời với toàn bộ ngôi nhà và cũng chỉ có một lối đi chung từ đó lên các lầu trên. Trong QĐ thành lập công ty in hợp doanh trước kia cũng không đề cập gì đến diện tích đất 640m2, nên UBND TP.HCM không thể xác lập sở hữu nhà nước được. Trong khi năm 1991 ông Tư đã làm thủ tục giao căn nhà hợp pháp cho bà Đào để bà được hưởng thừa kế hợp pháp như ngày nay. Theo tòa tất cả thủ tục này đến nay vẫn còn nguyên giá trị pháp lý, chưa bị cơ quan thẩm quyền bãi bỏ. Như vậy từ thời điểm năm 1991 ông Tư không còn quyền định đoạt gì đối với căn nhà mà nó thuộc sở hữu hợp pháp của bà Hạnh. Do đó việc ông Tư từng có đề nghị được ưu tiên mua lại tầng trệt cũng không có cơ sở. Tuy nhiên do bà Hạnh không còn thời hiệu khởi kiện QĐ này nên tòa không thể tuyên hủy mà tòa đã kiến nghị các cơ quan nói trên xem xét lại quá trình ban hành QĐ.

Tạm kết

Đối với QĐ số 2928 năm 2012 ban hành dựa trên QĐ số 69632 năm 1995 và kiến nghị trong kết luận của Thanh tra TP.HCM năm 2010 để thu hồi là chưa đúng theo Điều 5, Nghị quyết 755 (năm 2005) của UB Thường vụ Quốc Hội và Điều 4,5 Nghị định 127 (năm 2005) của Chính phủ. Vì thực tế UBND TP.HCM chưa thực hiện một số vấn đề liên quan như: Chưa kiểm kê; chưa giải quyết vấn đề lối đi chung, ranh đất; Chưa tính toán giá trị còn lại… UBND TP.HCM cũng chưa làm thủ tục quản lý nhà, chưa bố trí người ở, chưa nói rõ là thu hồi cả diện tích nhà đất hay chỉ thu hồi vật liệu kiến trúc. Trong khi quyền sở hữu hợp pháp đối với toàn bộ căn nhà của bà Hạnh còn nguyên giá trị và ở trên lầu gia đình không còn lối đi nào khác. QĐ số 2928 năm 2012 cũng chưa tuân thủ hình thức khi áp dụng quy định tại Nghị định 111/CP ngày 14-4-1977 của Hội đồng Chính phủ đã hết hiệu lực kể từ ngày 1-7-1991…. Từ những bất hợp lý phân tích ở trên thì cuối cùng HĐXX TAND TP.HCM đã hủy QĐ này, tuyên bố việc thu hồi tầng trệt căn nhà của UBND TP.HCM của bà Hạnh là sai.

Bích Thủy - Linh Đan