Với sự quyết tâm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân, cùng với niềm tự hào là Trung tâm thủ đô kháng chiến, Thủ đô gió ngàn của Chiến khu Việt Bắc, những năm qua, tình hình kinh tế - xã hội của Thái Nguyên tiếp tục có những chuyển biến tích cực, đạt được kết quả nổi bật, toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - chính trị, văn hóa - xã hội. Thái Nguyên là một điểm đến của du lịch văn hoá về nguồn với những di tích lịch sử gắn liền với những cuộc kháng chiến trường kỳ trong công cuộc giải phóng dân tộc. Không chỉ vậy, địa phương còn giàu tiềm năng về phát triển du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng...
Thái Nguyên là một trong những trung tâm kinh tế, giáo dục, y tế, văn hóa của vùng Trung du miền núi phía Bắc, là cửa ngõ giao lưu kinh tế - xã hội giữa vùng Trung du miền núi với vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Ngày 18/11/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2228/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch Khu du lịch quốc gia hồ Núi Cốc. Theo đó, diện tích vùng lõi tập trung phát triển thành khu du lịch quốc gia có diện tích 1.200 ha, không bao gồm diện tích mặt nước. Hồ Núi Cốc có diện tích khoảng 2.500ha (25km2) trải dài trên địa bàn 7 xã và cách trung tâm thành phố Thái Nguyên 15 km, với cảnh quan thiên nhiên đẹp, hệ sinh thái dưới nước rất phong phú. Ngày 25/12, UBND tỉnh Thái Nguyên đã long trọng tổ chức Lễ công bố quyết định phê hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch Quốc gia Hồ Núi Cốc. Tới dự buổi lễ có Ủy viên Bộ chính trị, Phó Thủ tướng Chính Phủ Vương Đình cùng lãnh đạo cấp cao của Trung ương, các Bộ, ban, ngành và tỉnh Thái Nguyên. Trong buổi lễ, các lãnh đạo Trung ương và Tỉnh cùng chứng kiến các doanh nghiệp ký kết hợp tác đầu tư và động thổ đường Hồ Núi Cốc. Tại lễ công bố, UBND tỉnh Thái Nguyên tổ chức ký kết hợp tác đầu tư với 10 doanh nghiệp trong các lĩnh vực điện, hạ tầng, viễn thông, du lịch với tổng số vốn cam kết đầu tư trên 45.000 tỷ đồng.
Trong những năm qua, ngành du lịch Thái Nguyên đã có sự phát triển vượt bậc. Với những tiềm năng, lợi thế về nguồn tài nguyên du lịch có ý nghĩa đối việc phát triển ngành du lịch của nước ta như: Khu du lịch Hồ Núi Cốc; Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa; Bảo tàng văn hoá các dân tộc Việt Nam;... đã và đang tạo nên diện mạo mới cả về quy mô và chất lượng của các sản phẩm du lịch của tỉnh... Việc đầu tư xây dựng Khu du lịch Hồ Núi Cốc thành Khu du lịch Quốc gia theo định hướng "Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030"; Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030" là rất cần thiết, tạo cơ sở cho việc quản lý, thu hút đầu tư, khai thác hiệu quả và phát huy tiềm năng du lịch của Hồ Núi Cốc góp phần tích cực vào phát triển du lịch bền vững gắn chặt với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc; giữ gìn cảnh quan, bảo vệ môi trường... nhưng vẫn đảm bảo được mục đích phục vụ sản xuất. Từ đó, Khu du lịch quốc gia Hồ Núi Cốc trở thành trung tâm du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng lớn của quốc gia với hệ thống cơ sở vật chất đồng bộ, hiện đại; sản phẩm du lịch đa dạng, chất lượng cao gắn liền với thương hiệu văn hóa Trà Thái Nguyên nâng tầm sản phẩm du lịch của địa phương trong lòng du khách trong và ngoài nước.
Du khách đến với Thái Nguyên thăm quan có thể tiếp cận với các sản phẩm du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh... Nhưng địa điểm lưu trú là một trong những vấn đề mà khi đi du lịch. Tại Thái Nguyên có hơn 2.000 điểm lưu trú. Trong đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn Khách sạn Đông Á, Khách sạn Asean, khách sạn Công Đoàn, Khách sạn Dạ Hương... là những điểm nghỉ dưỡng đáng tin cậy tại tỉnh Thái Nguyên. Công ty Cổ phần Tập đoàn Khách sạn Đông Á với ngành nghề sản xuất kinh doanh ở 3 lĩnh vực chính là: Đầu tư xây dựng; Khách sạn và Nhà hàng, với khách sạn Đông Á Plaza đạt tiêu chuẩn 4 sao cùng với 3 khách sạn khác là: Đông Á 1, Đông Á 2, Núi Cốc Đông Á Resort có diện tích 40ha bao gồ 03 đảo, các khu đồi, rừng và vườn chè. Khu du lịch chạy theo mặt Hồ Núi Cốc dài gần 1km, rất phù hợp cho việc phát triển du lịch, thăm quan và nghỉ dưỡng...
Đến Thái Nguyên, du khách có thể đến và nghỉ dưỡng tại khu nhà sàn Thái Hải với trên 30 ngôi nhà bảo tồn gần như nguyên vẹn cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Đông Bắc như: Tày, Nùng... Nơi đây du khách có thể nghỉ ngơi, sinh hoạt, chung sống với cộng đồng các dân tộc thiểu số. Các dịch vụ khác như tổ chức hội nghị với sân khấu lên đến gần 1.000 người, tổ chức dã ngoại, sinh hoạt văn hoá ngoài trời v.v...
Khu du lịch Hồ Núi Cốc là một địa điểm du lịch văn hoá, lịch sử, tâm linh, sinh thái và nghỉ dưỡng là khu vui chơi giải trí phức hợp với nhiều dịch vụ và sản phẩm du lịch đa dạng và phong phú như: Chùa Thác vàng, động Thuỷ Cung, Âm Phủ, Huyền Thoại Cung, Ba Cây Thông, khu vui chơi giải trí Núi Cốc, khu hồ bơi, khu các trò chơi cảm giác mạnh. Du khách có thể đi thuyền sang đảo khỉ, đảo dê, đảo cò,...
Bên cạnh đó, khu di tích lịch sử ATK - Định Hóa - Thái Nguyên là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã sống và làm việc lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Nơi đây có rất nhiều điểm di tích cấp quốc gia như: Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Tỉn Keo, di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Khuân Tát,… du khách còn có thể tham gia tour du lịch cộng đồng mà Ban Quản lý khu di tích ATK xây dựng để du khách có thể trải nghiệm cùng với người dân địa phương, thăm quan thắng cảnh Thác Khuân Tát, di tích lịch sử - danh lam thắng cảnh Chùa Hang…
Ngoài ra, du khách đến với Thái nguyên còn được tham quan, du lịch các làng nghề Chè truyền thống Tân Cương, La Bằng, Tức Tranh,... các điểm du lịch cộng đồng như Bản Quyên - Điềm Mặc... Du lịch tại đây giúp du khách trải nghiệm những vẻ đẹp của thiên nhiên, nét đẹp về truyền thống văn hoá và các giá trị lịch sử của một địa phương giàu truyền thống cách mạng.
Hoàng Thiệp