Tăng mạnh từ 100 tỷ USD (năm 2012) lên 150 tỷ USD, xuất khẩu (XK) của Việt Nam trong năm 2014 đã hoàn thành xuất sắc mọi mục tiêu đề ra. 2014 cũng là năm thứ ba liên tiếp Việt Nam xuất siêu với con số lên tới hai tỷ USD, cao hơn cả con số xuất siêu hai năm trước cộng lại. Cánh cửa XK cho năm 2015 đang mở rất rộng với tám hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký đang đi vào giai đoạn xóa bỏ thuế quan sâu và năm FTA sắp được ký kết.
Việt Nam là nước xuất khẩu gạo thứ hai trên thế giới
Dẫu XK của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào tài nguyên khoáng sản (than đá, dầu thô, nông - lâm - thủy sản), XK sản phẩm chế biến vẫn chủ yếu dừng ở gia công, việc xuất nhập khẩu còn phụ thuộc số ít thị trường (Trung Quốc, ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản, Liên hiệp châu Âu (EU), Mỹ…) nên dễ dẫn tới rủi ro, song trong số 23 mặt hàng XK lọt vào câu lạc bộ “tỷ đô” có những cái tên rất đáng chú ý. Cụ thể, điện thoại và linh kiện vẫn tiếp tục dẫn đầu với 24 tỷ USD; dệt-may lần đầu vượt mốc 20 tỷ USD và đứng ở vị trí thứ hai; XK rau quả dù chỉ đạt gần 1,5 tỷ USD nhưng mang về tới gần một tỷ USD xuất siêu và tăng vượt mọi dự đoán trước đó. Lĩnh vực nông - lâm - thủy sản đóng góp tới chín mặt hàng bao gồm: Gạo, cà-phê, cao-su, điều, tiêu, sắn, rau quả, thủy sản, lâm sản, trong đó có những mặt hàng kim ngạch XK tăng trưởng tới 30%.
“Cơ hội vàng” đang mở ra cho XK trong năm 2015 khi tám FTA đã ký kết bước vào giai đoạn giảm thuế sâu, năm FTA khác hoặc đã kết thúc đàm phán như FTA với Hàn Quốc và Liên minh hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan, hoặc đang được khẩn trương đàm phán với khả năng kết thúc trong năm 2015 như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Thứ trưởng Công thương Trần Quốc Khánh khẳng định, các FTA sắp được ký kết đang mở ra rất nhiều cơ hội xuất khẩu cho hàng hóa nông - lâm - thủy sản, dệt - may, giày dép… của Việt Nam. Nhưng doanh nghiệp (DN) tận dụng cơ hội này ra sao thì vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ. Kết quả khảo sát của báo The Economist năm 2014 cho thấy, tỷ lệ trung bình sử dụng các ưu đãi từ FTA của DN Việt Nam hiện nay khá thấp, chỉ khoảng 37%.
Ông Lê Quốc Phương Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại khuyến cáo, thời gian tới, Việt Nam sẽ tham gia các FTA có chất lượng cao như TPP, FTA với EU. Câu hỏi đặt ra là làm cách nào để DN tận dụng được các cơ hội này vẫn mang tính thời sự. Không chỉ tuột mất cơ hội mở rộng thị trường, một khi rào cản thuế bị xóa bỏ hoặc giảm sâu, DN còn có nguy cơ mất cả sân nhà. Hiện tại,