Tình trạng bụi bẩn thì có thật, nhưng còn mức độ độc hại như thế nào, tại sao các đơn vị gây ô nhiễm vẫn ngang nhiên hoạt động, đang rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng tỉnh Lạng Sơn điều tra làm rõ. Chỉ biết khoảng 6 năm nay, từ khi có Công ty cổ phần Kim loại mầu Bắc Bộ và Nhà máy xi măng Hồng Phong đi vào hoạt động, đến nay đã làm ô nhiễm môi trường toàn bộ khu vực thôn An Tri. Từ khí thải đến nước thải do hai đơn vị này thải ra đang ngày đêm bọp nghẹt sự sống của người dân trong thôn. 

Một số người trong thôn đã bỏ quê đi nơi khác sinh sống, cuộc sống của những người còn lại trong thôn thì vô cùng bức bối do môi trường sống bị ô nhiễm nặng nề về cả nguồn nước thải lẫn khí thải. Không những thế, những khu vực đồng ruộng màu mỡ quanh năm giờ thành hoang tàn, cây cối héo úa không kết trái, gia súc gia cầm nuôi chậm lớn, trâu bò, dê ngựa gần như không còn vì không có cỏ để ăn và nước uống, gà vịt nuôi bị dị tật. Điều đáng báo động là hiện nay sức khỏe của người dân thôn An Tri bị sa sút nghiêm trọng, nhiều người dân trong thôn có chung các triệu chứng như hay mệt mỏi, hay buồn ngủ, người nôn nao khó chịu, một số người là công nhân trong Công ty cổ phần Kim loại mầu Bắc Bộ thì thường xuyên có biểu hiện đau đầu, đau bụng, trí nhớ giảm sút, đặc biệt trẻ em trong thôn hay quấy khóc, đau bụng, bỏ ăn, có lúc bị nôn. 

Tại Viện sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường Hà Nội, kết quả cho thấy người dân sống tại thôn An Tri đi xét nghiệm đều có chỉ số nồng độ chì trong máu lớn hơn 10 µg/dL, còn những công nhân làm việc trong công ty đều có chỉ số từ 40 µg/dL đến 56 µg/dL. Năm 2015, một số công nhân làm việc trong các Công ty cổ phần Kim loại mầu Bắc Bộ cũng tự nguyện đi xét nghiệm kết quả nồng độ chì trong máu là trên 70 µg/dL, còn có trường hợp bị ngất xỉu trong khi đang làm việc. Trong khi theo quyết định số 1548/QĐ-BYT, ngày 10/05/2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc hướng dẫn chuẩn đoán và điều trị ngộ độc chì thì nồng độ chì trong máu của người bình thường là dưới 10 µg/dL.

Trao đổi với ông Nguyễn Đình Duyệt - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn về vấn đề ô nhiễm môi trường quanh khu vực Công ty cổ phần kim loại màu Bắc Bộ đang hoạt động tại thôn An Tri, ông Duyệt cho hay: Việc kiểm tra vẫn được tiến hành, nhưng cơ quan quản lý của chúng tôi chỉ kiểm tra, quan trắc phía ngoài doanh nghiệp và dựa vào báo cáo quan trắc hàng năm của doanh nghiệp, còn phía trong phạm vi doanh nghiệp không thuộc thẩm quyền của Sở. Cũng về việc này, Phó Chánh thanh tra Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Lạng Sơn cho biết:  Sở có chức năng quản lý, giám sát về an toàn, vệ sinh lao động của doanh nghiệp, tuy nhiên trong mấy năm gần đây việc thanh kiểm tra môi trường lao động đối với Công ty cổ phần kim loại màu Bắc Bộ là không có. Trong khi đó, ông Giám đốc Trung tâm y tế dự phòng - Sở Y tế tỉnh Lạng Sơn cũng không chắc có hay không việc Công ty cổ phần kim loại màu Bắc Bộ gửi hồ sơ kiểm tra sức khỏe định kì của cán bộ, công nhân và người lao động của công ty này lên Trung tâm y tế dự phòng theo đúng quy định.

Trước đó tại kết luận thanh tra số 1840/KLTTr-BTNMT ngày 16/5/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường đã nều rõ: Công ty cổ phần kim loại màu Bắc Bộ đã có một số vi phạm, tồn tại cần khắc phục là Công ty đã không thực hiện chương trình quan trắc, giám sát môi trường theo quy định; Không chuyển giao chất thải nguy hại cho đơn vị có giấy phép quản lý chất thải nguy hại quá 12 tháng kể từ ngày phát sinh chất thải nguy hại để vận chuyển, xử lý, tiêu hủy theo quy định; Căn cứ vào các vi phạm nêu trên Tổng cục môi trường đã ban hành quyết định số 169/QĐ-XPVPHC ngày 01/04/2014 xử phạt vi phạn hành chính về bảo vệ môi trường đối với công ty với tổng số tiền phạt cho các hành vi là 180 triệu đồng; Ngoài ra công ty còn chưa có biện pháp xử lý khí thải lò đúc chì cực âm và khí thải phát sinh từ quá trình siêu kết bạc và thực hiện không đúng nội dung trong giấy phép xử lý chất thải nguy hại được cấp.

Tại các báo cáo thường kì về việc quản lý chất thải nguy hại của công ty để báo cáo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn có nêu: Công tác quản lý chất thải nguy hại của công ty đã đạt được một số kết quả nhất định. Trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh có phát sinh chất thải nguy hại là bùn thải từ thủy luyện kim 2.000 tấn/tháng, mã số chất thải là 05.10.01. Việc phân loại và lưu giữ chất thải nguy hại với các loại chất thải rắn thông thường đã thực hiện tương đối tốt; Việc quản lý chất thải nguy hại của công ty đã được quan tâm thực hiện, công ty đã thường xuyên hướng dẫn việc quản lý chất thải nguy hại và chất thải thông thường cho cán bộ, công nhân, người lao động quản lí chất thải phát sinh tại cơ sở…Tuy nhiên, việc xử lý, quản lý tốt và thường xuyên đến như thế liệu có dẫn đến việc làm hủy hoại môi trường thôn An Tri ngày hôm nay, rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng tỉnh Lạng Sơn khẩn trương điều tra, làm rõ? Và chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi và phản ánh những thông tin liên quan xung quanh vẫn đề ô nhiễn môi trường làm ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân thôn An Tri trong các số báo tiếp theo.

Văn Thụy